หนังสือออกพระวิสูตรสุนทร
ประวัติผู้แต่งหนังสือออกพระวิสูตรสุนทร
      หนังสือออกพระวิสูตรสุนทร เป็นหนังสือที่เขียนขึ้นโดยพระวิสูตรสุนทรราชทูต ออกหลวงกลัยาราชไมตรีอุปทูต ออกขุนศรีวิสารตรีทูต ซึ่งเป็นขุนนางใหญ่ในสมัยแผ่นดินพระเจ้าทรงธรรม 

ประวัติหนังสือออกพระวิสูตรสุนทร
      หนังสือออกพระวิสูตรสุนทรเป็นหนังสือสัญญาที่เขียนขึ้นเพื่อทำการอนุญาติให้พ่อค้าชาวต่างชาติเข้ามาติดต่อค้าขายกับประเทศไทยในช่วงแผ่นดินพระเจ้าทรงธรรม หนังสือฉบับนี้เขียนขึ้นโดยพระวิสูตรสุนทรราชทูต ออกหลวงกัลยาราชไมตรีอุปทูต ออกขุนศรีวิสารวาจาตรีทูตที่ส่งถึงอัครมหาเสนาบดีของพระเจ้าหลุยส์ 

คำนำหนังสือออกพระวิสูตรสุนทร
      หนังสือออกพระวิสูตรสุนทรเป็นอีกหนึ่งในจดหมายเหตุซึ่งบันทึกเรื่องราวที่มีความสำคัญในสมัยอยุธยา ช่วงแผ่นดินพระเจ้าทรงธรรม เป็นจดหมายเหตุซึ่งบ่งบอกถึงลักษณะและสภาพของเศรษฐกิจ การเมืองในช่วงสมัยนั้นได้เป็นอย่างดี เนื้อหาภายในบ่งบอกได้ถึงรูปแบบของการเจริญสัมพันธ์ไมตรีกับต่างชาติ จดหมายเหตุฉบับนี้จัดว่าเป็นจดหมายเหตุที่มีความสมบูรณ์ควรค่าแก่การศึกษาเป็นอย่างยิ่ง 

หน้าหนึ่ง
    หนังสือออกพระวิสุทสุนทรราชทูต ออกหลวงกัลยาราชไมตรีอุปทูต ออกขุน

    ศรีวิสารวาจาตรีทูต มาเถิงท่านมูบสูสิงแฟรผู้เปนเสนาบดีผู้ใหญ่แห่งพระมหากระ

    ษัตราธิราชเจ้าลุยเลกรัง ด้วยอัตโนทั้งปวงมาถึงถานที่นี้ แลได้รับคำนับแลนับถือ

    แลเอาใจใส่พิทักษรักษาแห่งชาวฝรังเษดทั้งปวง ซึ่งเขาไปส่งอัตโนถึงกรงศรีอยุธยา


หน้าสอง
    นั้น จึงในท่าทางอันมาไกลนั้น มิได้มีความทุกขแลมีความสนุกสบายอยู่มิได้ขาด บัดนี้อัต

    โนได้มีน้ ำใจชื่นชมยินดีด้วยได้พบท่าทางซึ่งจะสำแดงแก่ท่านขอบใจแห่งอัตโนด้วยบุญ

    คุณของท่านมีแก่อัตโนเมื่ออยู่ ณ กรุงฝรั่งเษด แลอัตโนยังรับคุณของท่านอยู่จนเท่าทุก

    วันนี้ถึงว่าท่าทางนั้นจะมิสะดวกก็ดี อัตโนก็จะมิได้รู้เปนทุกขเลย แลความสุขนั้นก็มิ

หน้าสาม
    รู้หายเลย ด้วยอัตโนมีอันจะคิดถึงสรรพอันวิเศษ ซึ่งได้พบได้เห็น ณ กรุงฝรั่งเษด แล

    เมื่อยังอยู่ ณ กรุงฝรั่งเษด แลสรรพอันวิเศษนั้นก็กลุ่มอยู่แลละสิ่งละสิ่งนั้น ก็ชักชวนนำ้ ใจ

    ให้ไปข้างโน้นบ้างข้างนี้บ้าง ให้รำคาญใจอยู่หน่อยหนึ่ง แลบัดนี้มีวันมีคืนอันเปล่าอยู่ สรรพ

    อันตรการทั้งปวงนั้น อัตโนก็เรียกมาในความคิดพิจารณาเห็นละสิ่งละสิ่งด้วยยินดีให้

หน้าสี่
    สบายใจ แลอัตโนจำเปนจะว่าแก่ท่านตามจริง มิคิดเห็นความสนุกสบายในแผ่นดิน

    นี้ จะสนุกสบายเท่าหนึ่งคิดถึงยศศักดิแห่งพระมหากษัตรเจ้าผู้ใหญ่ อันหาผู้ใดจะแปล

    บุญสมพารให้สิ้นมิได้ ดุจหนึ่งพระมหากระษัตราธิราชผู้เปนเจ้าแห่งอัตโนได้ตรัสแต่

    ได้สองปสามปแล้วว่าพระมหากษัตรเจ้ากรุงฝรั่งเษดนี้ เห้นสมควรจะเปนพระมหา

หน้าห้า
    กษัตร แก่พระมหากษัตรทั้งปวงทั่วแขวงเอรอบ แลความคิดทั้งปวงนี้มิได้

    ปญญาอัตโนจนเท่าบัดนี้ เหตุชนี้ ถึงว่าใกล้ไปทุกวันทุกวันจะถึงเมือง

    อัตโน และเห็นมิช้ามินานจะถึงทั้งนั้นก็ดี อัตโนยังคิดถึงบ้านเมืองแต่น้อยหนึ่ง

    ประการหนึ่งแม้นมิคิดเกรงกลัวว่าจะขาดความนบนอบแลความนับถือแห่งพระ

หน้าหก
    มหากระษัตรเจ้าผู้ใหญ่ จะขอแก่ท่านให้เข้าทูลแก่พระมหากระษัตรเจ้าผู้ใหญ่

    ว่าอันความนับถือแลนบนอบต่อพระมหากษัตรเจ้าผู้ใหญ่กว่าอัตโนจะสิ้น

    ชีวิตอัตโนจะรักษาไว้ในหัวใจให้มั่นคงมิให้แพ้แก่ความนับถือแลนบ

    นอบยินดีแห่งชาวฝรั่งเษดทั้งปวงแลจะดอษาทำให้ชนะทุกคนในความนบ

หน้าเจ็ด
    นอบนั้นอนึ่งอัตโนขอแก่ท่านอันท่านมีนำ้ใจยินดีปรารถนาบำรุงพระราชไม

    ตรี พระมหากระษัตรธิราชเจ้าทั้งสองกรุงนี้ ให้มั่นคงจำเริญสืบไปในอนาคต

    กาล อนึ่งท่านมีนำ้ใจยินดีต่ออัตโนแต่เมื่อยังอยู่ในกรุงฝรั่งเษดนั้นประการใด ขอให้

    ท่านมีนำ้ใจยินดีต่ออัตโนสืบไป แลอัตโนขอพรแก่พระเปนเจ้า

หน้าแปด
    สร้างฟ้าสร้างแผ่นดิน ขอให้ช่วยบำรุงโปรดท่านให้ท่านได้สำเร็จตามความปรารถนา

    ท่านจงทุกประการ หนังสือมาวันพุธเดือนแปดแรมสองคำ่ เถาะนพศก ศักราช ๒๒๓๑

ฉบับถอดความ
หนังสือออกพระวิสูตรสุนทร

   1. หนังสือออกพระวิสุทสุนทรราชทูต ออกหลวงกัลยาราชไมตรีอุปทูต ออกขุน

   2. ศรีวิสารวาจาตรีทูต มาถึงท่านมูบสูสิงแฬร์ผู้เป็นเสนาบดีผู้ใหญ่แห่งพระมหากระ

   3. ษัตราธิราชเจ้าลุยเลกรัง ด้วยอัตโนทั้งปวงมาถึงฐานที่นี้ แลได้รับคำนับแลนับถือ

   4. แลเอาใจใส่พิทักษ์รักษาแห่งชาวฝรังเษดทั้งปวง ซึ่งเขาไปส่งอัตโนถึงกรงศรีอยุธยา

   5. นั้น จึงในท่าทางอันมาไกลนั้น มิได้มีความทุกข์แลมีความสนุกสบายอยู่มิได้ขาด บัดนี้อัต

   6. โนได้มีน้ำใจชื่นชมยินดีด้วยได้พบท่าทางซึ่งจะสำแดงแก่ท่านขอบใจแห่งอัตโนด้วยบุญ

   7. คุณของท่านมีแก่อัตโนเมื่ออยู่ ณ กรุงฝรั่งเษด แลอัตโนยังรับคุณของท่านอยู่จนเท่าทุก

   8. วันนี้ ถึงว่าท่าทางนั้นจะมิสะดวกก็ดี อัตโนก็จะมิได้รู้เป็นทุกข์เลย แลความสุขนั้นก็มิ

   9. รู้หายเลย ด้วยอัตโนมีอันจะคิดถึงสรรพอันวิเศษ ซึ่งได้พบได้เห็น ณ กรุงฝรั่งเษด แล

   10. เมื่อยังอยู่ ณ กรุงฝรั่งเษด แลสรรพอันวิเศษนั้นก็กลุ่มอยู่แลละสิ่งละสิ่งนั้น ก็ชักชวนน้ำใจ

   11. ให้ไปข้างโน้นบ้างข้างนี้บ้าง ให้รำคาญใจอยู่หน่อยหนึ่ง แลบัดนี้มีวันมีคืนอันเปล่าอยู่ สรรพ

   12. อันตรการทั้งปวงนั้น อัตโนก็เรียกมาในความคิดพิจารณาเห็นละสิ่งละสิ่งด้วยยินดีให้

   13. สบายใจ แลอัตโนจำเป็ฯจะว่าแก่ท่านตามจริง มิคิดเห็นความสนุกสบายในแผ่นดิน

   14. นี้ จะสนุกสบายเท่าหนึ่งคิดถึงยศศักดิ์แห่งพระมหากษัตรเจ้าผู้ใหญ่ อันหาผู้ใดจะแปล

   15. บุญสมภารให้สิ้นมิได้ ดุจหนึ่งพระมหากระษัตราธิราชผู้เป็นเจ้าแห่งอัตโนได้ตรัสแต่

   16. ได้สองปีสามปีแล้วว่าพระมหากษัตรเจ้ากรุงฝรั่งเษดนี้ เห็นสมควรจะเป็นพระมหา

   17. กษัตร แก่พระมหากษัตรทั้งปวงทั่วแขวงเอรอบ แลความคิดทั้งปวงนี้มิได้

   18. ปัญญาอัตโนจนเท่าบัดนี้ เหตุฉนี้ ถึงว่าใกล้ไปทุกวันทุกวันจะถึงเมือง

   19. อัตโน และเห็นมิช้ามินานจะถึงทั้งนั้นก็ดี อัตโนยังคิดถึงบ้านเมืองแต่น้อยหนึ่ง

   20. ประการหนึ่งแม้นมิคิดเกรงกลัวว่าจะขาดความนบนอบแลความนับถือแห่งพระ

   21. มหากระษัตรเจ้าผู้ใหญ่ จะขอแก่ท่านให้เข้าทูลแก่พระมหากระษัตรเจ้าผู้ใหญ่

   22. ว่าอันความนับถือแลนบนอบต่อพระมหากษัตรเจ้าผู้ใหญ่กว่าอัตโนจะสิ้น

   23. ชีวิตอัตโนจะรักษาไว้ในหัวใจให้มั่นคงมิให้แพ้แก่ความนับถือแลนบ

   24. นอบยินดีแห่งชาวฝรั่งเษดทั้งปวงแลจะดอษาทำให้ชนะทุกคนในความนบ

   25. นอบนั้นอนึ่งอัตโนขอแก่ท่านอันท่านมีน้ำใจยินดีปรารถนาบำรุงพระราชไม

   26. ตรี พระมหากระษัตรธิราชเจ้าทั้งสองกรุงนี้ ให้มั่นคงจำเริญสืบไปในอนาคต

   27. กาล อนึ่งท่านมีน้ำใจยินดีต่ออัตโนแต่เมื่อยังอยู่ในกรุงฝรั่งเษดนั้นประการใด ขอให้

   28. ท่านมีน้ำใจยินดีต่ออัตโนสืบไป แลอัตโนขอพรแก่พระเป็นเจ้า

   29. สร้างฟ้าสร้างแผ่นดิน ขอให้ช่วยบำรุงโปรดท่านให้ท่านได้สำเร็จตามความปรารถนา

   30. ท่านจงทุกประการ หนังสือมาวันพุฒเดือนแปดแรมสองค่ำ เถาะนพศก ศักราช 2213

บรรณานุกรมหนังสือออกพระวิสูตรสุนทร
ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์ , ๒๕๒๕.
สำนักนายกรัฐมนตรี. ประชุมจดหมายเหตุ สมัยอยุธยา ภาคที่๑. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี , ๒๕๑๐.

ดัชนีคำศัพท์หนังสือออกพระวิสูตรสุนทร
จำเริญ
: เจริญ , รุ่งเรือง
ฉนี้
: ด้วยเหตุนี้
นบนอบ
: นอบน้อม , เคารพ
พิทักษ์
: ปกป้อง , รักษา
มูสูสิงแฬร์
: ชื่ออัครมหาเสนาบดีของพระเจ้าหลุยส์
ลุยเลกรัง
: พระเจ้าหลุยส์
วันพุฒ
: วันพุธ
สมภาร
: องค์กษัตริย์
สรรพ
: ทุกสิ่งอัน
สำแดง
: แสดง , กระทำ
อัตโน
: ตัวข้า