ชนเผ่าเมี่ยน (เย้า) - การปกครอง

ชนเผ่าเมี่ยน : การปกครอง


บุรุษเมี่ยนนั้นมีศักดิ์เหนือกว่าสตรีและผู้เยาว์ในครอบครัว จะสังเกตได้จากเวลารับประทานอาหาร จะจัดอาหารให้บรรรดาผู้ชายก่อน จากนั้นสตรีและเด็กจึงจะรับประทานรวมกันทีหลัง ภรรยามีฐานะเป็นรองสามี และจะต้องให้ความเคารพสามี เช่น "ตื่นก่อน นอนทีหลัง" ชาวเมี่ยนจะถือว่า ผู้เฒ่าผู้แก่ คือ อาวุโส มีศักดิ์พิเศษในฐานะที่ได้รู้เห็นโลกมานานกว่า จึงถือว่าเป็นอนุชนที่พึงเคารพ และเชื่อฟัง

การปกครองโดยรวมแล้ว คือ เริ่มจากการปกครองโดยหัวหน้าครอบครัว ไม่ว่าจะเป็นทุกเรื่อง หรือบางเรื่องอาจให้ ภรรยาช่วยออกความคิดเห็น ชาวเมี่ยนไม่นิยมแบ่งแยกย่อยครอบครัวออก เพราะอาจจะไปกระทบถึงผีบรรพบุรุษ ชาวเมี่ยนเป็นเผ่าที่เห็นคุณค่า และให้ความสำคัญกับแรงงานมาก จึงนิยมการมีบุตร และอุปถัมภ์บุตรบุญธรรม เพื่อเพิ่มสมาชิกแก่ครอบครัว ชุมชนเมี่ยนเป็นชุมชนที่พึ่งพาตัวเองค่อนข้างสูง จะมีตำแหน่งหรือฝ่ายต่าง ๆ ที่มีความสำคัญ และเอื้อต่อการจัดการในชุมชน    

การจัดการของเมี่ยนจะแบ่งย่อยตามฝ่ายอออกมา คือ
1. ผู้ปกครองหรือหัวหน้าหมู่บ้าน
2. ผู้อาวุโส
3. ผู้ประกอบพิธีกรรม
4. ช่างตีเหล็ก
5. ช่างเงิน
6. หมอยาสมุนไพร [เดียไซ] จะควบคู่กับการทำพิธีกรรม และรวมไปถึงเป็นทั้งหมอตำแยประจำหมู่บ้านด้วย

การตัดสินคดีความ
งานหลักของผู้ใหญ่บ้านเมี่ยน คือกำกับการทำพิธีเฉลิมฉลองต่าง ๆ ของหมู่บ้าน ซึ่งถ้าเป็นการประชุมจะเน้นหนักในด้านพิธีการ และสุภาพมากกว่า และผู้ใหญ่บ้านยังต้องรับผิดชอบเกี่ยวกับสวัสดิการของลูกบ้าน และกระทำโดยรอบครอบ และเมื่อมีกรณีพิพาทษาระหว่างหมู่บ้าน ผู้ใหญ่บ้านมักมีหน้าที่ไกล่เกลี่ยหาข้อตกลง ซึ่งทั้งสองฝ่ายสามารถยอมรับได้มากกว่า การที่จะไปพิพาทษาตัดสินว่าใครแพ้หรือชนะ เช่นว่า เมื่อมีผู้กระทำผิดจะไปตัดสินกันที่บ้านผู้ใหญ่บ้าน โดยคู่กรณีจะมาแจ้งให้ทางผู้ใหญ่บ้านทราบล่วงหน้าก่อนว่า จะมาตัดสินคดีความกันตั้งแต่เมื่อไร เมื่อถึงวันนัดหมายทางผู้ใหญ่บ้านจะเชิญอาจารย์ผู้ประกอบพิธีกรรม ผู้อาวุโส และคณะกรรมการในหมู่บ้านมาร่วมเป็นพยาน

คู่กรณีทั้งสองฝ่ายจะต้องเตรียมไก่มาฝ่ายล่ะหนึ่งตัว สุรา และเงินตั้งแต่ 100 บาทขึ้นไป เมื่อทั้งสองฝ่ายมาถึงแล้ว ก็จะฆ่าไก่ และเตรียมประกอบอาหาร นำไปวางไว้บนโต๊ะพร้อมเงินและสุรา ทั้งสองฝ่ายจะเริ่มเล่าเรื่องราวความขัดแย้งให้แก่ผู้ตัดสินทราบ การตัดสินจะใช้เสียงส่วนใหญ่ เมื่อคดีสิ้นสุดแล้ว ทั้งสองฝ่ายสามารถยอมรับการตัดสินได้ อาจารย์ผู้ประกอบพิธีกรรมก็จะทำพิธีเชิญวิญญาณบรรพษุรุษลงมาช่วยดู และรับฟังร่วมเป็นพยานให้กับการตัดสินความในครั้งนี้ และให้คำมั่นสัญญาว่าต่อไปนี้จะไม่มีกรณีนี้เกิดขึ้นอีก จากนั้นทุกคนจึงสามารถลงมือรับประทานอาหาร และร่วมดื่มสุราได้ ในกรณีที่ไม่สามารถตัดสินคดีความให้เสร็จภายในวันนั้นได้ อาหารที่อยู่บนโต๊ะจะไม่สามารถรับประทานได้ จะต้องเททิ้งให้หมด และในวันรุ่งขึ้นตัดสินคดีความใหม่ ก็ค่อยนำไก่มาประกอบอาหารใหม่ การตัดสินคดีความนี้ส่วนใหญ่จะแล้วแต่กฎ หรือจารีตที่หมู่บ้านตั้งกันขึ้นมา เช่น หนุ่มสาวเป็นแฟนกัน และเป็นคู่นอนกันโดยผู้ใหญ่ไม่รับรู้ การลงโทษ คือ ต้องให้ทั้งสองฝ่ายออกเงินค่าธรรมเนียมเท่า ๆ กัน และนำเงินนั้นไปทำพิธีกรรมชำระล้างร่ายกายให้สะอาด แล้วค่อยจัดพิธีแต่งงานในขั้นต่อไป