เรือนไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

เรือนไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

เรือนไทยในภาคอีสาน เป็นแบบอย่างของเรือนแบบชั่วคราว อาจจะเป็นเพราะลักษณะการตั้งถิ่นฐานชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในภาคนี้ ชอบโยกย้ายอยู่ไม่ติดที่ เพื่อหาทำเลที่ทำกินที่อุดมสมบูรณ์ แต่กระนั้นก็ยังแบ่งออกได้เป็นการปลูกเรือนในลักษณะชั่วคราว กึ่งถาวร หรือเรือนถาวรประเภทของเรือนอีสาน

• ลักษณะชั่วคราว

สร้างไว้ใช้เฉพาะบางฤดูกาล เช่น " เถียงนา" หรือ "เถียงไฮ่" ทำยกพื้นสูงเสาไม้จริง โครงไม้ไผ่หลังคามุงหญ้าหรือแป้นไม้ที่รื้อมาจากเรือนเก่า  พื้นไม้ไผ่สับฟากทำฝาโล่งหากไร่นาไม่ไกลสามารถไปกลับ ได้ถ้าหากต้องค้างคืนก็มักกั้นฝาเถียงด้วยแถบตองโดยเอาไม้ไม่สานเป็นตารางขนาบใบตองชาด หรือใบพลวงประดับเป็นฝา มีอายุใช้งาน 1-2 ปี สามารถรื้อซ่อมใหม่ได้ง่าย

• ลักษณะกึ่งถาวร      

คือกระต๊อบ หรือเรือนเล็ก ไม่มั่นคงแข็งแรงนัก มีชื่อเรียก "เรือนเหย้า" หรือ " เฮือนย้าว" หรือ "เย่าเรือน " อาจเป็นเรือนเริ่มต้น ของชีวิตครอบครัว การเลือกวัสดุมักไม่พิถีพิถันนัก อาจเป็นแบบเรือนเครื่องผูก หรือเป็นแบบเรือนเครื่องสับก็ได้ ส่วนใหญ่เย่าเรือนประเภทนี้ มักเป็นเขยของบ้านที่เริ่มแยกตัวออกจากเรือนใหญ่เพราะมีความเชื่อ ว่าบ้านหลังหนึ่งควรมีเขยคนเดียวเท่านั้นตามคำพังเพยว่า "นาสองเหมือง  เมืองสองท้าว เหย้าสองเขย " เป็นการไม่ดี

นอกจากนี้ เรือนเหย้ากึ่งถาวรยังมี  " ตูบต่อเล้า " ซึ่งเป็นเพิงที่สร้างอิงกับตัวเล้าข้าว และ "ดั้งต่อดิน"  ซึ่งเป็นเรือนที่ตัวเสาดั้งจะฝังถึงดินและใช้ไม้ท่อนเดียวตลอดสูงขึ้นไปรับอกไก่เป็นเรือนพักอาศัยที่แยกมาจากเรือนใหญ่เช่น  เดียวกับตูบต่อเล้า วัสดุที่ใช้มุงหลังคาจะใช้วัสดุในท้องถิ่น คือ มุงหญ้าคาที่ กรองเป็นตับ เรียกไพหญ้า ฝาเรือนมักใช้ฝาแถบตอง หรืออาจทำเป็นฝาไม้ไผ่สานลายสอง (ฝาลายคุบ) ฝาขัดแตะและฝาอ้อฟากคือ นำไม้ไผ่มาเฉาะปล้องออกแล้ว สับให้แผ่ออกเป็นแผงมีไม้เคร่าเป็นตัวรัดยาวตลอดฝาส่วนพื้นนิยมใช้พื้นสับฟากหรือใช้ แผ่นกระดาษปูลำลองโดยใช้ไม้ไผ่ผ่าซีกมามัดขนาบกับแผ่นไม้ขยับเลื่อนหรืออาจใช้ไม้ไผ่มามัดเครือซูด(เถาวัลย์ชนิดหนึ่ง)เป็นลักษณะพื้นแคร่

เรือนเหย้ากึ่งถาวรอีกประเภทหนึ่ง คือ "ดั้งตั้งคาน" หรือ ดั้งตั้งขื่อ" ลักษณะคล้ายเรือนเกยทั่วไป แต่พิถีพิถันน้อยกว่า อยู่ในประเภทของเรือนเครื่องผูก แตกต่างจากเรือนดั้งต่อดิน ตรงที่เสาดั้งต้นกลาง จะลงมาพักบนคานของ ด้านสะกัด ไม่ต่อถึงดิน หากเป็นดั้งตั้งขื่อ ตัวดั้งลงมานั่งบนขื่อ ซึ่งเป็นที่นิยมกันมาก เช่นกัน

• ลักษณะถาวร

เป็นเรือนเครื่องสับหรือเรือนไม้กระดานอาจจำแนกได้เป็น 3 ชนิด   คือ คือ เฮือนเกย เฮือนแฝด เฮือนโข่ง ลักษณะใต้ถุนสูงเช่นเดียวกับภาคอื่น ๆ    เรือนเครื่องสับเหล่านี้ ไม่นิยมเจาะช่องหน้าต่างมักทำ   หน้าต่างเป็นช่องแคบ ๆ   ส่วนประตูเรือนทำเป็นช่องออกทางด้านหน้าเรือนเพียงประตูเดียว ภายในเรือนจึงค่อนข้างมืด เหตุที่เป็นเช่นนี้เพราะในฤดูหนาวมีลมพัดจัดและอากาศจัดจึงต้องทำเรือนให้ทึบและกันลมได้หลังคาเรือนทำเป็นทรงจั่วอย่างเรือนไทยภาคกลางมุงด้วยกระเบื้องดินเผาหรือกระเบื้องไม้สักจั่วกรุด้วยไม้ตีเกล็ดเป็นรูปรัศมีของอาทิตย์ทั้ง สองด้าน รอบหลังคาไม่มีชายคาหรือปีกนกยื่นคลุมตัวบ้านเหมือนอย่างเรือนไทยภาคกลาง

อ้างอิงต้นฉบับ : http://www.khonthai.com/Vitithai/northeast.htm

ต้องการอ่านเนื้อหาทั้งหมด ไปหน้ารวม link เรือนไทยสี่ภาค คลิ๊กเลยจ้า!