ชนเผ่าอาข่า - วิธีการจับปลา

ชนเผ่าอาข่า : วิธีการหาปลา

อาข่า เป็นชนเผ่าที่มีความกระตือรือร้นในการออกแสวงหาสิ่งของต่างๆ ทั้งของที่จะนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน และของที่จะนำมาซึ่งบำรุงร่างกายและเพื่อความอยู่รอดไปวันๆ การหาปลาของอาข่านิยมกันตลอด ทั้งฤดูฝน ร้อน และหนาว เพราะในแต่ละฤดูก็มีวิธีการหาปลาที่แตกต่างกันออกไป การหาปลาของอาข่าก็สามารถแบ่งได้ดังนี้

1.ต๊ะชีชีเออ เป็นวิธีการหาปลาชนิดหนึ่งของอาข่า ที่นิยมกันมากในกลุ่มแม่บ้าน หรือผู้สูงอายุ ที่ว่างจากการ ทำไร่ทำสวน การหาปลาในลักษณะนี้จะทำกันในช่วงฝนตก หรือน้ำขุ่น โดยจะใช้ไส้เดือนเป็นเหยื่อ ขั้นตอนในการทำก็มีดังนี้ ลำดับแรก ต้องไปตัดไม้มาก่อน ยาวประมาณ 40 – 50 ซม. เจาะรูตรงปลายโดยใช้เหล็กแหลมที่เผาไฟ จากนั้นก็นำเถาวัลย์ที่อาข่าเรียกว่า ชิกู่อ๊ะจา เส้นจะมีความคงทนไม่ขาดง่าย สามารถใช้งานได้นาน อาข่ายังนิยมนำเถาวัลย์ชนิดนี้มาเย็บเป็นกระเป๋า สะพายด้วย เมื่อเตรียมไม้และเถาวัลย์ครบแล้วก็ ไปขุดหาไส้เดือนมา แล้วนำไส้เดือนมาร้อยกับเถาวัลย์ที่เตรียมไว้ ร้อยทีละตัว พอร้อยเสร็จก็นำมามัดติดกับไม้ จากนั้นก็เตรียมที่ใส่ปลา "อี๊หย่อง" เมื่อไปถึงลำธารก็เอาไม้ที่ร้อยไส้เดือนไว้จุ่มลงไปในน้ำ เพื่อให้ปลามากินเหยื่อ ทันทีที่ปลามากินเหยื่อ ก็ให้รีบดึงเข้าไปในอี๊หย่องที่เตรียมเอาไว้การหาปลาในลักษณะนี้จะต้องมี ความคล่องแคล่วว่องไว

2.หง่าช้องๆเออ เป็นวิธีการหาปลาของอาข่า โดยการปิดทางน้ำ ที่ไหลผ่านโดยใช้ไม้ไผ่ ปิดกั้นไว้อย่างมิดชิด จะมีการเว้นช่องไว้สำหรับให้ปลาเข้าไป และบริเวณช่องจะมีการวางไม้ไผ่ที่สานถี่ๆ เพื่อให้ปลาลงไป ในบริเวณนี้น้ำจะแรง เมื่อไปลงไปแล้วไม่สามารถที่จะออกมาได้อีก เจ้าของที่ทำก็จะออกไปดูตั้งแต่เช้ามืดของทุกเช้า การหาปลาในลักษณะนี้ต้องนับวันฤกษ์ วันดีของครอบครัวด้วย เนื่องจากต้องปักไม้ลงพื้น ในการทำอะไรก็ตาม ถ้ามีการปักไม้ลงพื้นดิน จะต้องมีการนับวันฤกษ์ของครอบครัว นี่เป็นวิถีที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ

3. หง่าล้องผี่เออ เป็นการหาปลาโดยการห้ามหรือปิดสายน้ำอีกทาง และจะเปิดทางให้น้ำไหลไปทางอื่น โดยการเอาหินมาเรียง สายที่เราจะจับปลา จากนั้นก็นำดินมาปกให้มิดชิด ไม่ให้น้ำไหลออกมา เมื่อไม่มีน้ำไหลมาแล้วเราก็ใช้ถ้วยหรือภาชนะอื่นที่สามารถสาดน้ำออกได้ ใช้พาชนะสาดน้ำให้ออกทีละหลุม แล้วจับปลาที่นั่น การจับปลาในลักษณะนี้สนุกและจะได้ปลาทั้งขนาดเล็กและใหญ่ ส่วนท้ายๆก็จะนำใบไม้ไปปิดกั้นเอาไว้เพื่อไม่ให้ปลาออกไป

4.หง่าหนึๆเออ เป็นการจับปลาโดยการอาศัยความสามารถของแต่ละบุคคล จับโดยใช้มือเปล่าคือ ใช้มือล้วงเข้าไปในบริเวณที่คิดว่ามีปลา อาจเป็นบริเวณหลุม หรือตามซอกหิน รากไม้ การจับปลาในลักษณะนี้ไม่สามรถที่จะจับได้ทุกคน คนที่จะจับได้ต้องผ่านการฝึกจับหลายๆครั้ง และต้องรู้วิธีปิดกั้นไม่ให้ปลาออกไป จากนั้นก็ล้วงเข้าไปจับ และต้องรู้วิธีการจับที่ถูกต้อง และต้องระมัดระวังอยู่เสมอ เผื่อจะเจอสัตว์ที่มีพิษอยู่ในหลุมด้วย

5.หง่าเดอๆ เออ เป็นการจับปลาในเวลากลางคืน ต้องเป็นคืนที่ไม่มีพระจันทร์ อาข่าเชื่อว่าคืนที่ไม่มีพระจันทร์หรือ ในท่ามกลางความมืด ปลาจะออกหากินตามที่ต่างๆ อาข่าจึงมีวิธีในการจับปลาตอนที่ออกหากินตอนกลางคืน โดยการ นำไม้มาผ่าเป็นซี่ เล็กๆ แล้วจุดไฟให้สว่าง จากนั้นก็ไปยังลำธารเพื่อจะจับปลา และเวลาที่เรานำไฟไป เราจะมองเห็นปลาออกหากิน จากนั้นก็ใช้มีดฟันปลา หรือไม่ก็ใช้ อี๊หย่อง เป็นที่ใส่ปลา ลงจับ