ประเภทของผ้าไทย

ประเภทของผ้าไทย

จากเหตุผลที่ว่า ผ้ามิได้มีความหมายเฉพาะเป็นเครื่องนุ่งห่มเท่านั้น หากความสำคัญของผ้ายังบ่งบอกฐานะสังคม  ยศ ตำแหน่ง ชาติพันธุ์ วัฒนธรรมประเพณี ที่เกี่ยวข้องได้อีกด้วย
ผ้าจึงสามารถจำแนกออกได้เป็น 3 ประเภทดังต่อไปนี้
1.  ผ้าที่ชาวบ้านทอขึ้นใช้เอง
2.  ผ้าที่ใช้ในราชสำนัก
3.  ผ้าที่ใช้ในศาสนา

ผ้าที่ชาวบ้านทอใช้เอง  โดยทั่วไปอาศัยความจำเป็นและความชำนาญเป็นหลัก แบ่งตามลักษณะการใช้งานได้เป็น 2 ประเภท
1.  ผ้าที่ใช้ในชีวิตประจำวัน ซึ่งเรียกกันว่าผ้าพื้นนั้นไม่มีความประณีตและสวยงามเท่าใดนัก แต่มีความทนทาน ทอขึ้นอย่างง่าย ๆ มีสีและลวดลายบ้าง เช่น ผ้าพื้น ผ้าตาโถง ผ้าโสร่ง ผ้าแถบ   ผ้าซิ่น และผ้าขาวม้า ซึ่งชาวบ้านนิยมใช้ติดตัวมาต้ังแต่สมัยโบราณ  ปรากฏอยู่ในหลักศิลาจารึก   หลักที่  44  แห่งแผ่นดินสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1 (พ.ศ. 1916)

   2.  ผ้้าที่ใช้ในงานพิธีต่าง ๆ เช่น ทำบุญ ฟ้อนรำ แต่ง   งานหรือเทศกาลต่าง ๆ  ในสังคมไทย สมัยก่อนถือว่าการทอ  ผ้าเป็นงานของผู้หญิง เพราะต้องใช้ความประณีต และความ ละเอียดอ่อน ใช้เวลานานกว่าจะทอผ้าชนิดนี้เสร็จแต่ละผืน ผู้หญิงซึ่งในสมัยนั้นต้อง อยู่กับเหย้าเฝ้ากับเรือนอยู่แล้ว จึงมีโอกาสทอผ้ามากกว่าผู้ชาย อีกประการหนึ่ง ค่า นิยมของสมัยนั้นยกย่องผู้หญิงที่ทอผ้าเก่ง เพราะเมื่อโต ผู้หญิงคนใดทอผ้าไม่เป็น หรือไม่เก่งก็จะถูกตำหนิ ชายหนุ่มไม่สนใจเพราะถือว่าไม่มีคุณสมบัติที่ไปอวดประ ชันกัน ผ้าชนิดนี้จะทอขึ้นด้วยฝีมือประณีตเช่นเดียวกัน มีสีสัน และลวดลาย ดอก
ดวง งดงามเป็นพิเศษผ้าบางผืนจะทอกันเป็นเวลาแรม ปีด้วยใจรักและศรัทธา เช่น ผ้าลายจาก ผ้าตีนจก ผ้าตาด ผ้ายก และผ้าปูม เป็นต้น

ผ้าที่ใช้ในราชสำนัก   สำหรับพระมหากษัตริย์ ชนชั้นสูง และขุนนาง เป็นผ้าที่มีความ ประณีต สวยงาม ทอด้วยฝีมือช่างหลวง หรือสั่งซื้อจากต่างประเทศ เช่น จีน, อินเดีย, เขมร,   เปอร์เซีย ฯลฯ  ผ้าทอเหล่านี้เป็นเครื่องกำหนดยศ กำหนดตำแหน่งของผู้สวมใส่ ผ้าบางชนิด  ใช้ได้เฉพาะพระมหากษัตริย์และเจ้านายชั้นสูง   ผ้าในราชสำนักบางส่วน มีการเปลี่ยนแปลง ตามความนิยมและยุคสมัย บางส่วนยังคงยึดถือแบบแผนดั้งเดิมตามโบราณราชประเพณีจน ถึงปัจจุบัน

   ผ้าที่ใช้ในศาสนา   ชนชาวไทยมีความ ศรัทธาในพุทธศาสนา ตั้งแต่โบราณกาล ผ้า  ที่ใช้ในศาสนาจึงมีมากมายหลายชนิด  ดังนี้
1.  ผ้าที่ใช้เป็นเครื่องนุ่งห่มของพระสงฆ์  เช่น สบง, จีวร, อังสะ,   รัดปะคต
2.  ผ้าที่ใช้ในพิธีต่าง ๆ  เช่น ผ้าในพิธีบวชให้นาคสวมใส่ ต้องเป็น
ผ้าใหม่สีขาว, หากเป็นทางภาคอีสานอาจใช้เป็นผ้านุ่งหรือผ้าโสร่งก็ได้, ผ้า ปกหัวนาค, ผ้าอาสนะสงฆ์
3.  ผ้าอื่น ๆ เช่น ตุงหรือธง, ผ้าห่อคัมภีร์, ผ้าพระบฏ, ผ้าพระเวสส์

ย้อนกลับไปยังหน้ารวม link ความรู้เกี่ยวกับผ้าไทย ข้อมูลจากพิพิธภัณฑ์ผ้ามหาวิทยาลัยนเรศวร