ชาติพันธุ์ล้านนา - บิด

บิด

บิด เป็นชนเผ่าในตระกูลภาษามอญเขมร จัดอยู่ในกลุ่มลาวเทิง มีประชากรเพียงเล็กน้อยอาศัยอยู่ที่บ้านบุ่มเพียงและบ้านห้วยหกในเขตเมือง หลวงน้ำทา สาธารณรัฐประชาธิปไตยฆประชาชนลาว ชนเผ่าบิดมีถิ่นฐานดั้งเดิมอยู่เขตน้ำอูในแขวงพงสาลี ต่อมาได้พยพหนีศึกสงครามไทแดงเข้ามาอยู่หลวงน้าทาได้ ๑๐๐ ปีเศษมาแล้ว ดำรงชีพอยู่ด้วยการถางป่าทำไร่อยู่ตามเชิงเขา นับถือผี มีจารีตประเพณีแตกต่างไปจากชนเผ่าอื่นดังนี้

ประเพณีการเกิด

นับตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์จนถึงใกล้คลอด หญิงเผ่าบิดยังคงทำงานในไร่สวนตามปกติจนกระทั่งตั้งครรภ์ได้ ๘ เดือนจะทำพิธีสงเคราะห์ โดยฆ่าหมู ๑ ตัว ประกอบพิธีกรรมเพื่อให้คลอดง่ายเมื่อ ถึงกำหนดคลอด ถ้าหากคลอดยากจะต้องประกอบพิธีส่งสะตวง ( กระทง ) ใช้ไข่ไก่ ๑ ฟอง เลี้ยงส่งผีพรายเมื่อคลอดแล้วตัดสายรกยาว ๒ ข้อมือ แล้วนำรกไปฝัง หรือแขวนไว้เหนือคบไม้ใหญ่ ส่วนแม่ดื่มน้ำร้อนผสมยาสมุนไพรพื้นบ้านและอยู่ไฟจนครบ ๑ เดือน แม่จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จนกระเด็กเดินได้ จึงอย่านม

วัยหนุ่มสาว การ ศึกษาอบรมลูกจนกระทั่งถึงวัยหนุ่มสาว พ่อจะสั่งสอนอบรมให้ลูกๆ รู้จักการทำงานทุกอย่างจะสอนลูกสาวให้รู้จักการตักน้ำ ตำข้าว ปั่นฝ่าย ทอผ้า สานเสื่อ ทำอาหาร ส่วนลูกชายสอนให้รู้จักสานกระบุง กระด้ง กระยั้ง กระติบข้าว ตีมีดพร้า และสอนให้เป็นผู้นำของครอบครัว

การเลือกคู่ครอง

ตามธรรมเนียมของเผ่าบิด พ่อแม่จะเป็นผู้เลือกหาคู่ครองให้ เมื่อลูกชายถึงวัยที่จะมีครอบครัว หากพ่อแม่พอใจหญิงสาวที่จะมาเป็นสะใภ้ ก็จะแต่งให้พ่อใช้ตัวแทน ๓ คนไปเจรจาสู่ขอกับพ่อแม่ของฝ่ายหญิง หลังจากนั้นอีก ๒ - ๓ วันทางฝ่ายหญิงจะให้ตัวแทนมาส่งข่าว ถ้าตอบตกลงก็ให้ฝ่ายชายนำไก่ ๑ ตัว เหล้า ๒ ขวด ปลอกแขนเงิน ๑ คู่ เงิน ๓ หมันไปหมั้นไว้ก่อน หลังจากพิธีหมั้นถ้าฝ่ายชายผิดสัญญา ฝ่ายหญิงมีสิทธิ์ยึดของหมั้นทั้งหมด แต่ถ้าฝ่ายหญิงผิดสัญญาหมั้นจะต้องคืนของหมั้นและถูกปรับไหม ๒ เท่าของมูลค่าของหมั้นดังกล่าว

ลูกทาง หมายถึงหญิงสาว ที่มีลูกก่อนแต่งงาน ถ้าหากไม่ทราบว่าใครเป็นพ่อของเด็ก จะถูกหมู่บ้านปรับไหมเป็นเงิน ๑ โปง ( ๑๔ หมัน ๓บี้ ) หมูขนาด ๔ กำขึ้นไป ๑ ตัว เหล้า ๑๒ ขวด เพื่อขอขมาต่อผีบ้าน ถ้าทราบว่าใครเป็นพ่อของเด็กก็ให้อยู่กินเป็นสามีภรรยากัน ถ้าหากฝ่ายชายไม่ยินยอมจะต้องรับผิดชอบเลี้ยงดูแม่ลูกจนถึงอย่านม และถูกหมู่บ้านปรับไหมเช่นเดียวกับหญิง

การแต่งดอง การแต่งดอง หรือแต่งงาน จะจัดขึ้นภายหลัง พิธีหมั้นครบ ๓ เดือน ในพิธีแต่งดองนั้นจะฆ่าหมู ๒ ตัว ไก่ ๓ ตัว หมูหนึ่งตัวใช้ในพิธีสู่ขวัญ อีกตัวหนึ่งใช้เซ่นผีเรือนส่วนไก่มอบให้พี่สาวพี่เขย ๑ ตัว สู่ขวัญ ๑ ตัว เซ่นผีเรือน ๑ ตัว ถ้าผู้มีฐานะดีอาจฆ่าควายเลี้ยงแขกที่มาร่วมงานและมอบไก่ให้แก่พ่อตาแม่ยาย รวมทั้งพี่น้องของฝ่ายภรรยาครอบครัวละ ๑ ตัวเพื่อเป็นของฝาก