ชาติพันธุ์ล้านนา - สามต้าว

สามต้าว

สามต้าว ซึ่งควรเขียนตามระบบปริวรรตว่า “ สามท้าว ” เป็นชนเผ่าหนึ่งซึ่งมีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ทูมก หรือ ไทยดอย เป็น กลุ่มชนที่พูดภาษาตระกูลมอญ - เขมร ที่จัดอยู่ในกลุ่มลาวเทิงของสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว นับถือพุทธศาสนาผสมกับลัทธินับถือผี มีศิลปะการขับแบบไทลื้อ จึงเรียกว่า “ สามต้าว ”

เดิมชนเผ่าสามต้าวมีชื่อรียกว่า ข้าใช้เจ้าฟ้า เนื่อง จากบรรพบุรุษซึ่งเป็นผู้นำของเผ่าสามต้าว เคยเป็นข้ารับใช้เจ้าฟ้าไทยลื้อในสิบสองพันนา ต่อมาได้อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ในภาคเหนือ ของสาธาณณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวในเขตเมืองสิง สบหลวย โบกบ่อ เมืองหลวงน้ำทา เมืองเวียงพูคา เมืองนาแล ในแขวงหลวงน้ำทา และในเขตเมืองห้วยทราบเมืองต้นผึ้งและเมืองเมิง ในแขวงบ่อแก้ว มีอาชีพหลักคือ การทำไร่ถ่างป่าอยู่ในเขตภูดอย และทำนาตามที่ราบในหุบเขาเลี้ยงสัตว์ประเภทวัว ควาย หมู เป็ด ไก่

เผ่าสามต้าวไม่มีภาษา เขียนเป็นของตนเอง นิยมให้บุตรหลานที่เป็นเด็กชายบวชเป็นสามเณรตั้งแต่อายุ 7-8 ปี ตามความเชื่อทางพุทธศาสนาที่รับจากเผ่าไทลื้อ ซึ่งเชื่อว่าจะช่วยบิดามารดาให้พ้นจากนรก

จารีตประเพณีที่สำคัญของเผ่าสามต้าว

การเกิด

หญิงสามต้าวที่ตั้งครรภ์ จนครบกำหนดคลอดแล้ว จะคลอดตามธรรมเนียมของเผ่า กล่าวคือ คลอดในท่านั่ง หลังคลอดใช้เชือกผูกสายรก ตัดสายรกยาวประมาณ 2 ข้อมือนำเด็กไปอาบน้ำใช้ผ้าห่อตัวนอนไว้ใกล้ ๆ กับแม่

การอยู่ไฟ

แม่ของเด็กน้อยจะอยู่ไฟ เป็นเวลา 30 วัน โดยนั่งอยู่ใกล้ ๆ กับเตาไฟ ในระยะแรกของการอยู่ไฟนี้จะรับประทานข้าวเหนียวนึ่งกับเกลือเผาเท่านั้น ในระยะต่อมาจะเริ่มรับประทานอาหารอื่น ๆ ประเภทปลาย่าง เนื้อย่างที่แห้งสนิท และผักต้มจิ้มน้ำพริกข่า สำหรับเด็กน้อยให้กินนมแม่จนครบ 1 เดือน จึงเริ่มเคี้ยวข้าวป้อนสลับกับการกินนมแม่ ต่อมาจึงให้กล้วยเป็นอาหารเสริมและอาหารอื่น ๆ ตามวัยของเด็ก

ประเพณีวัยหนุ่ม

การศึกษาอบรม ชนเผ่าสามต้าวมีคติในการสอนลูกว่า “ เด็ดไม้ให้เด็ดยามอ่อน สอนลูกต้องสอนตั้งแต่น้อยขึ้นเมือ ” หมายความว่าหากจะสอนลูกต้องสอนตั้งแต่ยังเยาว์วัย ลูกชายจะสอนให้รู้จักการผลิตเพื่อเลี้ยงชีพ และครอบครัว อายุย่างเข้า 8 –10 ปี ให้บวชเรียนตามประเพณี เมื่อเข้าสู่วัยหนุ่มก็จะให้เรียนเวทมนตร์คาถา เรียนชั้นเชิงการต่อสู้เพื่อห้องกันตัว ส่วนลูกสาวสอนให้รู้จักงานบ้านการเรือน เช่น การทอผ้า จะต้องฝึกให้ตื่นนอนแต่เช้าเพื่อนึ่งข้าว และช่วยแม่เตรียมอาหารไว้สำหรับสมาชิกของครอบครัว