ประเพณีล้านนา - โยงครู

โยงครู 

การโยงครู โยงขัน ยื่นยงขัน หรือขึ้นขัน คือการเชิญครู อันเป็นพิธีกรรมเกี่ยวกับการศึกษาแบบจารีตของล้านนาอย่างหนึ่ง การเชิญครูในความหมายของล้านนา คือเป็นการเชิญสิ่งสมมติทั้งหมดที่ถือว่าเป็นครูของตนมาแต่ก่อน เพื่อให้มาเป็นสักขีพยานในการทำพิธีศักดิ์สิทธิ์ อาจใช้เป็นขั้นตอนหนึ่งของการดำหัวครู และก่อนการขึ้นขันครู ในกระบวนการศึกษาแขนงต่าง ๆ ครูถือว่าเป็นสิ่งสมมติ อาจประกอบด้วยพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เทพเจ้าทั้งหลาย เช่น พระพรหม พระวิษณุ พระนารายณ์ เป็นต้น ซึ่งถือว่าเป็นครูด้วย นอกจากนั้นยังอาจหมายรวมถึง บิดา มารดา ครูบาอาจารย์ ที่เคยประสาทวิชาให้ ก็จะมีการกล่าวอัญเชิญมาพร้อมกัน บางครั้งการเชิญครูใช้เป็นตอนประกอบพิธีสำคัญ ๆ ต้องเชิญบรรดาครูผู้ยิ่งใหญ่มาช่วยเติมพลังความสามารถ เช่น ครูหอก ครูดาบ หรือการศึกษาวิชาคงกระพันต่าง ๆ เป็นต้น

ในทางพุทธศาสนา การทำพิธีบูชาครู เชิญครู อาจมีการต่อท้ายด้วยการสวดมงคลคาถา เช่น คาถาพุทธชัยมงคล หรือบทสวดชัยปริตร ตัวอย่างเช่น บทสวดพุทธชัยมงคลคาถา มีคำสวดเป็นภาษาบาลีดังนี้

“… พาหํ สหสสมภินิมมิตสาวุธนตํ คิริเมขลํ อุทิตโฆสเสนมารํทานาทิธมมวิธินา ซิตวามุนินโท ตนเตชสา ภวตุเต ชยมงคลานิ

มาราดิเรกม ภิยุชณิตสพพตตึโฆรมปนาฬวกมกขมฤทธ ยกขํ ขนตีสุนนต วิธีนา ชิตวามุนินโท ตนเตชสา ภวตุ เต ชยมงคลานิ

นาฬาคิรึ คชวรํ อติมตตภูตํ ทาวคคิจกก มสนีว สุทารุณนตํ เมตตมพุเสกวิธินา ชิตวามุนินโท ตนเตชสา ภวตุ เต ชยมงคลานิ

อุชิตต ขคคมติหตถ สุทารุณนต ธาวนติโยชน ปถงคุลิ มาลวนตอินธีสงขตมโน ชิตวามุนินโท ตนเตชสา ภวตุ เต ชยมงคลานิ

ทุคคาหทิฎิฐิ ภุชเคน สุทฎฐหตต พรหมวิสุทธิชุติมิทธิทกาภิธาน ญาณาคเทน วิธินา ชิตวามุนินโท ตนเตชสาภวตุ เต ชยมงคลานิ

บทสวดนี้มีสาระถึงชัยชนะของพระพุทธเจ้า ซึ่งเป็นมงคลพระพุทธองค์ทรงมีบารมี สามารถชนะมารต่าง ๆ เป็นผู้รุ่งเรืองด้วยปัญญา บุคคลผู้สวดมนต์บทนี้จะทำให้หมดความอันตรายภัยพิบัติที่มาถึงตัว
( เรียบเรียงจาก พิธีไหว้ครู : ธรรมเนียมประเพณีสำคัญของระบบการศึกษาไทย ของ มณี พยอมยงค์ )