เครื่องมือของใช้ล้านนา - กะโห้

กะโห้

กะโห้ เป็นไม้สำหรับชักดึงเมล็ดข้าวเปลือกให้กองรวมกัน เพื่อสะดวกต่อการตวงหรือขนใส่ยุ้งฉาง ไม้กะโห้ มีลักษณะคล้ายกับคราดมือ แต่แตกต่างกันในส่วนซี่คราด คราดมือจะเหลาไม้เป็นซี่ๆสำหรับคราดเศษฟางข้าวกะโห้ทัที่คราดเป็นแผ่นไม้หนา ทึบ มีความสูงประมาณ ๑๕ เซนติเมตร ยาวประมาณ ๓๐ เซนติเมตร ใช้ไม้หนาขนาด ๑ - ๓ เซนติเมตร ใช้กบไสแผ่นไม้ให้เรียบ แผ่นไม้ในส่วนล่างซึ่งทำหน้าที่คราดข้าวเปลือก ไสให้บางแฉลบส่วนด้านบนจะหนากว่าการไสให้บางนี้ช่วยในการชักดึงข้าวให้สะดวก ในเวลาใช้แรงมือกดที่ด้ามไม้กะโห้ คมไม้ที่ไสบางแฉลบจะทำให้กดลงไปในกองข้าวเปลือก และชักดึงได้ง่ายขึ้น ใช้สิ่วเจาะแผ่นไม้ตรงกึ่งกลางแผ่น เจาะริมขอบด้านบนให้มีขนาดเล็กกว่าด้ามไม้เล็กน้อย

ด้ามกะโห้ทำด้วยไม้รวก ไม้เลี้ยง หรือไม้จริงก็ได้ ด้ามไม้ที่ยาวประมาณ ๒ เมตร

วิธีใช้ กะโห้ จะใช้ในเวลานวดข้าวขณะอยู่ในลาน ใช้ชักดึงเมล็ดข้าวเปลือกให้กองเป็นกอง ๆ ตามที่ต้องการ จะง่ายต่อการตวงหรือการตักขนเข้ายุ้งฉาง นอกจากใช้ลากข้าวเปลือกที่อยู่ในลานแล้ว กะโห้ยังใช้สำหรับชักดึงข้าวเปลือกในเวลาขนลงจากเกวียนหรือรถ เพื่อขนใส่ยุ้งฉางไดสะดวก

ผู้ให้ข้อมูล

๑ . เจียม ผสม , นาย อายุ ๖๙ ปี บ้านเลขที่ ๙๒ หมู่ ๓ ต . แม่ระสา อ . แม่สอด จ . ตาก

๒ . เทียน เงินคง , นาย อายุ ๗๗ ปี บ้านเลขที่ ๑๒ หมู่ ๙ ต . นครไทย อ . นครไทย จ . พิษณุโลก

๓ . เป้ง สาริบุตร , นาย อายุ ๖๓ ปี บ้านเลขที่ ๒๗ หมู่ ๒ ต . กลางดง อ . ทุ่งเสลี่ยม จ . สุโขทัย

๔ . สงคราม ชมมี , นาง อายุ ๖๕ ปี บ้านเลขที่ ๑๗๕ หมู่ ๕ ต . นครไทย อ . นครไทย จ . พิษณุโลก

๕ . หยาก เปรมใจ , นาย อายุ ๖๐ ปี บ้านเลขที่ ๒๔ หมู่ ๖ ต . โตนด อ . คีรีมาศ จ . สุโขทัย