วันที่เอกสารถูกสร้าง: 
27/10/2008
ที่มา: 
เว็บไซต์ล้านนาคดี http://lanna.mju.ac.th/ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ "ทุกภาพ ทุกตัวอักษร มอบเป็นวิทยาทานแด่ทุกท่าน"

เตาฟืน

 


เตาฟืน ใช้เป็นที่ก่อไฟสำหรับตั้งหุงข้าวและทำอาหาร การทำเตาฟืนในสมัยก่อนมีหลายลักษณะ เช่น การใช้ก้อนดินวางเป็นเส้า ๓ ก้อน ใช้หม้อวางก็เป็นอันว่าใช้ได้ ต่อมาประดิษฐ์ที่วางหม้อให้สวยงามขึ้น โดยใช้ดินเหนียวปั้นเป็นก้อน ปลายเรียวโค้งเข้าหากัน ตากดินให้แห้งใช้ทำเป็นก้อนเส้า การใช้ก้อนเส้าเป็นเตาฟืน มักหุงข้าวและทำอาหารตามใต้ถุนบ้าน ไม่สามารถยกขึ้นไปทำบนบ้านได้ เพราะไฟจะไหม้พื้นกระดานจึงได้คิดฐานดินรองรับก้อนเส้า โดยหมักดินเหนียวกับแกลบ หรือรำหยาบไว้ประมาณ ๗ วัน ทำโครงไม้เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีความกว้างประมาณ ๕๐ เซนติเมตร ยาวประมาณ ๑ เมตร ใช้ดินที่หมักใส่ไปในโครงไม้ให้ดินหมักแผ่ราบเรียบไปกับแบบโครงไม้นั้น ความหนาของดินประมาณ ๑๐ เซนติเมตร ตากดินหมักให้แห้งเพื่อนำไปใช้เป็นที่รองก้อนเส้า โครงไม้ดังกล่าวนี้เรียก “ แม่สีไฟ ”

หลังจากการใช้เตาฟืนชนิดก้อนเส้า ๓ ก้อนตั้งแล้ว ก็มาใช้เตาชนิดฟืนชนิดปั้นด้วยดินหมักเป็น รูปวงกลม มีปากช่องว่างสำหรับใส่ฟืนได้สะดวก เจาะรูระบายอากาศรอบ ๆ ด้าน ช่วงด้านบนใช้วางหม้อ หากใช้หุงต้มบนบ้านต้องใช้โครงไม้แผ่นดินหมักอัดรองเป็นพื้นฐานเช่นกัน เตาชนิดใช้เส้า และเตาวางหรือเตารูปวงกลมจะใช้ฐานดินรองคนละชิ้นส่วน โดยไม่ปั้นดินให้เชื่อมติดกัน ด้วยเหตุนี้จึงไม่สะดวกแก่การขนย้าย ดังนั้นจึงมีผู้คิดทำเตาฟืนให้ที่รองรับก้นหม้อกับฐานแผ่นดิน เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้านั้น เชื่อมติดก้นรองรับกับก้นหม้อที่วางหม้อทำเป็นรูปวงกลม ปล่อยสูงประมาณ ๒๐ เซนติเมตร มีช่องด้านหน้าเปิดสำหรับใส่ฟืนได้เตาวงวางหม้อหนาเหล็กโค้งเป็นวงกลม ใช้ดินพอกเพื่อได้รับน้ำหนักได้มากขึ้น

ปัจจุบันเตาฟืนดังกล่าวนี้หาดูได้ยากในพื้นบ้าน เพราะมีการใช้ไฟฟ้าและแก๊สเข้ามาแทน จึงจะเห็นแต่เตาไฟฟ้าและเตาแก๊สแทนเตาฟืนในอดีต

ผู้ให้ข้อมูล

๑ . แจ๋ว ลอยเลิศ , นาย อายุ ๗๗ ปี บ้านเลขที่ ๗๓ หมู่ ๑ ต . บ้านใหม่ชัยมงคล อ . ทุ่งเสลี่ยม จ . สุโขทัย

๒ . เชิด อิ่มขุนทอง , นาย อายุ ๘๔ ปี บ้านเลขที่ ๗๔ หมู่ ๑ ต . บ้านใหม่ชัยมงคล อ . ทุ่งเสลี่ยม จ . สุโขทัย

๓ . บุญธรรม ทิมพงษ์ , นาย อายุ ๘๑ ปี บ้านเลขที่ ๗ / ๘ หมู่ ๒ ต . ปากทาง อ . เมือง จ . พิจิตร

๔ . ละเมียด พันธ์ภักดิ์ , นาง อายุ ๖๘ ปี บ้านเลขที่ ๙ / ๓๔ ถนนธรรมวิถี อ . เมือง จ . นครสวรรค์

๕ . เหว่า ใจซื่อ , นาง อายุ ๖๐ ปี บ้านเลขที่ ๑๐๐ ต . เนินกุ่ม อ . บางกุ่ม จ . พิษณุโลก