ค้นหา
เมนู
- หน้าหลัก
- หมวดหมู่
- ภัยพิบัติ (65)
- ธรรมชาติ (286)
- วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (172)
- สังคม (2814)
- วัฒนธรรม (3270)
- ความรู้พื้นฐานทางวัฒนธรรม (19)
- ชาติพันธุ์ (531)
- ประเพณี (780)
- ภูมิปัญญาไทย (1652)
- การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ (11)
- การแต่งกาย (25)
- การรักษาโรค (67)
- การละเล่นพื้นบ้านและนาฏศิลป์ (381)
- การศึกษา (2)
- งานช่างฝีมือพื้นบ้าน (385)
- ผ้าทอ (300)
- งานหล่อ (0)
- งานแกะสลัก (11)
- งานปั้น เครื่องปั้นดินเผา และเซรามิก (12)
- ภาพเขียน (1)
- เครื่องถม (0)
- เครื่องจักรสาน (36)
- เครื่องทอง (1)
- เครื่องเงิน (2)
- เครื่องกระดาษ (2)
- เครื่องเขิน (2)
- เครื่องไม้ (7)
- เครื่องรัก (0)
- เครื่องโลหะ (6)
- เครื่องหนัง (0)
- อัญมณีและเครื่องประดับ (0)
- งานช่างฝีมืออื่นๆ (4)
- ที่อยู่อาศัย (99)
- ภาษาและวรรณกรรม (290)
- ศิลปะการป้องกันตัว (8)
- อาชีพและวิธีการหากิน (27)
- อุปกรณ์หากินและของใช้ (154)
- อาหาร (203)
- เครือข่ายทางวัฒนธรรม (204)
- วัฒนธรรมหลวง (17)
- เนื้อหาวัฒนธรรมรอจัดหมวด (0)
- ศิลปะและการบันเทิง (699)
- ศาสนาและจิตวิญญาณ (7090)
- เนื้อหารอจัดหมวด (26)
- ค้นหาชั้นสูง
- บริจาคเนื้อหา
- เกี่ยวกับโครงการ
ล็อกอิน
เครื่องมือของใช้ล้านนา - พ้อม
พ้อม
พ้อม เป็นภาชนะสานด้วยไม้ไผ่มีขนาดใหญ่สำหรับบรรจุข้าวเปลือก บางท้องที่เรียกว่า กระพ้อม
การเก็บข้าวเปลือกเพื่อสำหรับกินตลอดปี หรือเอาไว้ขายในช่วงใดช่วงหนึ่งก็ตาม จำเป็นจะต้องหาที่เก็บข้าวเปลือกไว้ให้ดี เพราะหากข้าวเปลือกถูกฝนหรือมอดเข้าไปกัดกิน จะทำให้ข้าวเปลือกไม่ได้ราคา ระยะแรกๆ อาจจะกองกับพื้นไว้อย่างง่ายๆ แล้วมาคิดทำพ้อมที่เก็บข้าวเปลือกให้มิดชิดดียิ่งขึ้น
พ้อม มีลักษณะเป็นรูปทรงกระบอก ตรงกลางมักสานให้ป่องออกเล็กน้อย มีความสูงตั้งแต่ ๑ - ๓ เมตร วัดเส้นผ่าศูนย์กลางยาวตั้งแต่ ๑ - ๓ เมตรเช่นกัน การทำพ้อมชาวบ้านใช้ไม้ไผ่สีสุกลำแก่จัดผ่าไม้ไผ่ตลอดลำ เลาะข้อไม้ไผ่ด้านนอกด้านในออกให้หมด เหลาไม้ไผ่เป็นซี่ๆ ยาวตามลำไม้ ให้มีผิวติดอยู่ ก่อนสานพ้อมชาวบ้านมักนำไม้ไผ่ที่เหลาแล้วไปแช่น้ำ เพราะจะทำให้ไม่กรอกและโค้งงอดตามความต้องการได้ การสานพร้อมจะสานส่วนขอบล่างก่อน ชาวบ้านเรียกจุดเริ่มการสานว่า “ ไม้ยืน ” สานเป็นลายขัดทึบ เมล็ดข้าวเปลือกจะได้ไม่ลอดออกมาจากพ้อม หากสานพ้อมขนาดใหญ่ ก็จะใช้ไม้เนื้อแข็งเป็นแผ่นขวางไว้ตรงกึ่งกลางพ้อม ให้ปลายไม้โผล่จากตัวพ้อมทั้ง ๒ ข้าง การทำไม้ขวางนี้ เพราะต้องการให้คนตวงข้าวเปลือกปีนเหยียบได้สะดวก ในเวลาขนข้างเปลือกเข้าพ้อม หรือขนออกไปสีข้าว ริมขอบพ้อมจะเหลาตอกไม้ไผ่หรือหวายเส้นเล็กๆ ถักรัดให้แน่น ชาวบ้านเรียกว่า “ การเก็บริม ” เมื่อสานเสร็จจะใช้ขี้วัว ขี้ควายผสมน้ำละเลงให้เหลว นำไปทาพ้อมให้รอบทั้งด้านนอกและด้านใน การทำเช่นนี้เพราะต้องการไม่ให้เมล็ดข้าวเปลือกลอดออกจากซี่ไม้ไผ่ที่ขัด เป็นพ้อม ซึ่งอาจมีรูห่างๆ อยู่บ้าง รวมทั้งเป็นการป้องกันไม่ให้ตัวมอดและแมลงอื่นๆ เข้าไปกินหรืออาศัยอยู่ในกองข้าวเปลือกได้ สถานที่ตั้งพ้อมชาวบ้านจะทำเพิงยกแคร่ติดกับตัวเรือนหรือปลูกเป็นยุ้งแยกจาก ตัวเรือน ซึ่งจะอยู่ใกล้ๆ กับที่อยู่อาศัยเสมอ
พ้อม สามารถบรรจุข้าวเปลือกได้เป็นจำนวนมากแล้วแต่ขนาดของพ้อม ปัจจุบันที่เก็บข้าวเปลือกจะสร้างยุ้งฉางเป็นผนังไม้สังกะสี และปูนซีเมนต์แทนไม้ไผ่ พ้อมจึงหาดูได้ยากในยุคนี้
ผู้ให้ข้อมูล
๑ . โต๊ะนวลละ , นาย อายุ ๙๐ ปี บ้านเลขที่ ๒๙ หมู่ ๑ ต . น้ำหมัน อ . ท่าปลา จ . อุตรดิตถ์
๒ . พัน แสนคำ , นาง อายุ ๘๐ ปี บ้านเลขที่ ๙๖ หมู่ ๗ ต . นาป่า อ . เมือง จ . เพชรบูรณ์
๓ . เลี้ยง ศรีบุตร , นาย อายุ ๖๒ ปีบ้านเลขที่ ๒๘ หมู่ ๓ ต . หนองพระ อ . วังทอง จ . พิษณุโลก
๔ . อ้วน น้อยมา , นาง อายุ ๘๐ ปี บ้านเลขที่ ๓๑ หมู่ ๗ ต . น้ำหมัน อ . ท่าปลา จ . อุตรดิตถ์
๕ . เอื้อน นาดี , นาย อายุ ๘๔ ปี บ้านเลขที่ ๑๔ หมู่ ๔ ต . บ้านกล้วย อ . เมือง จ . สุโขทัย