นาฏดุริยการล้านนา - พ่อครูมานพ ยาระณะ (ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง)
บทความ นาฏดุริยการล้านนา วันอังคารที่ 28 กุมภาพันธ์ 2549 - พ่อครูมานพ ยาระณะ (ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง)
พ่อครูมานพ ยาระณะ (ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง)
ผ่านไปหมาด ๆ เมื่อมีการประกาศรายชื่อ ศิลปินแห่งชาติประจำปี พุทธศักราช ๒๕๔๘ หนึ่งในนั้น “ตาพัน” พ่อครูผู้อาวุโสของเมืองเชียงใหม่ ปรากฏนามอย่างงดงามและเหมาะสมที่สุด
“ตาพัน” หรือ “พ่อครูพัน” ชื่อจริงคือ มานพ ญาระณะ ถือกำเนิดในเขตเมืองเชียงใหม่ เมื่อวันที่ ๕ กันยายน พ.ศ. ๒๔๗๘ เป็นบุตรของนายคำปันกับนางบัวเขียว ญาระณะ ตาพันแต่งงานกับคุณยายสมัย มีลูกสาวคนเดียว คือนางสาวชลธาร ยาระณะ
ชีวิตในวัยเยาว์ หลังจากเรียนจบชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ จากโรงเรียนวัดศรีดอนไชย อำเภอเมืองเชียงใหม่ แล้วก็ได้ช่วยพ่อแม่ประกอบอาชีพค้าขาย ขณะ เดียวกันก็หาเวลาว่างศึกษาศิลปะการต่อสู้ ศิลปการแสดง ดนตรีตลอดจนการศิลปะการตีกลองล้านนาชนิดต่าง ๆ จากครูผู้เชี่ยวชาญ จนมีฝีมือเป็นที่ลือเลื่อง ความเจนจัดในเชิงศิลป์ จะมีประโยชน์ต่อสังคมอย่างไร หากมิได้ถ่ายทอด ไปสู่วงกว้าง ด้วยความคิดนี้กระมัง ตาพันจึงมุ่งมั่นทำการสอนคนรุ่นใหม่จากรุ่นสู่รุ่น รุ่นแล้วรุ่นเล่า ไม่ว่าจะเป็น ศิลปะการชกมวย การฟ้อนเจิง ฟ้อนเจิงสาวไหม ฟ้อนหอก ฟ้อนผางประทีปตลอดจนศิลปะการตีกลองปู๋จา กลองสะบัดชัยแบบ
โบราณกลองมองเซิง กลองปูเจ่ หรือศิลปะการแสดงอื่น ๆ อีกมากมาย ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาร่วม ๕๐ ปี โดยไม่เคยเอ่ยปากขอรับค่าตอบแทนแต่ประการใด
ทุกวารวันยามตะวันย่ำ ลานบ้านแคบ ๆ จะคราคร่ำไปด้วยศิษยานุศิษย์ที่มุ่งมั่นสืบสานรับทานวิทยา รับธารใจที่ตาพันรินไหลจากใจอย่างไม่มีวันสุดสิ้น ลานบ้านอาจคับแคบไปนิด แต่ลานจิตกว้างไกลเกินขอบฟ้า
ความดีมีดีตอบ ตาพันเป็น “ปิโย เทวมนุสสานัง” คือ เป็นที่รักของเหล่ามนุษย์และเทวดาทั้งหลาย รางวัลการันตี เป็นต้นว่า รางวัลบุคคลดีเด่นทางวัฒนธรรม จังหวัดเชียงใหม่ เพชรราชภัฎ – เพชรล้านนา ครูภูมิปัญญาและอีกมากมาย เป็นสิ่งประกาศความอาจหาญแห่งผู้มีดี
กระทั่งวันนี้ สิ่งที่เหล่าญาติมิตรศิษย์รักภาคภูมิใจ คือแผ่นดินเชียงใหม่ได้ “ศิลปินแห่งชาติ” ประกาศแล้วเป็นทางการ ได้แก่ ตาพัน อันควรรับการบูชาเคารพ นาม มานพ ยาระณะ อัครชาติแห่งผองศิลปชน
เสียงกลองดังด่วนก้อง โลกา
เสียงสั่นพสุธา สั่งกู้
เสียงแสนส่งวิญญา สู่ศิษย์ สูเฮย
เสียงศึกฤาจักสู้ เสียงสร้างศรัทธาธรรม
สนั่น ธรรมธิ สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
( ภาพประกอบโดย มงคล เสียงชารี และเนติ พิเคราะห์)
ขอบคุณข้อมูลจาก สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่