อักษรธรรมล้านนา - เรียนภาษาล้านนา, แป้นพิมพ์อักษรล้านนา, ดาวโหลดฟอนท์, คู่มือการใช้

สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ได้สร้างและพัฒนาชุดอักษรล้านนา (font lanna) สำหรับคอมพิวเตอร์ ซึ่งใช้ในระบบปฏิบัติการ Microsoft Windows ได้เปิดบริการ Download ให้สาธารณชนผู้สนใจทั่วไปนำไปใช้ โดยไม่คิดมูลค่าใดๆ ตั้งแต่ปี พ.ศ 2547 และมีผู้นำไปใช้เป็นจำนวนมาก ทั้งนี้ได้ประสบกับปัญหาในการพัฒนากล่าวคือ ฟอนท์ล้านนา ที่ได้มานั้นมีระบบการพิมพ์ที่ยุ่งยาก

เนื่องจากจำนวนอักษรล้านนานั้นมีมากกว่าอักษรภาษาไทย โดยเฉพาะ มีตัวสะกดที่อยู่ด้านล่างบรรทัด สระ และอักษรพิเศษบางตัว เป็นต้น ทำให้ต้องนำตัวอักษรเหล่านี้ไปแทนที่อักษรในแป้นพิมพ์ภาษาอังกฤษ (EnglishMode) และระบบการพิมพ์อักษรล้านนาลักษณะนี้ ต้องสลับโหมดระหว่างภาษาไทย
และภาษาอังกฤษบ่อยครั้ง การพิมพ์จึงล่าช้า และไม่สะดวก

ด้วยเหตุนี้ ในปี พ.ศ.2549 สำนักส่งเสริมฯ จึงได้จัดทำโครงการ "พัฒนาระบบการพิมพ์อักษรธรรมล้านนา" และโครงการ "พัฒนาแม่แบบชุดอักษร Lanna OTF Template" ขึ้น เพื่อแก้ปัญหาระบบการพิมพ์ดังกล่าว โดยพัฒนาฟอนท์และระบบการพิมพ์ให้ใช้ง่าย และมีผลกระทบกับความเคยชิน ในระบบพิมพ์สัมผัสของผู้ใช้ให้น้อยที่สุด ทั้งนี้ได้ศึกษาค้นคว้าหาวิธีที่จะทำให้การพิมพ์อักษรล้านนานั้น อยู่ภายในแป้นพิมพ์เดียว โดยได้สรุปออกมาเป็นบทความในการพัฒนา ดังนี้

• การวิเคราะห์แป้นพิมพ์สำหรับอักษรธรรมล้านนา (ตั๋วเมือง)
• แผนผังการวิเคราะห์แป้นพิมพ์ภาษาไทย (เกษมณี) เพื่อพัฒนาระบบการพิมพ์อักษรธรรมล้านนา สำหรับคอมพิวเตอร์
• ดาวโหลดฟอนท์ล้านนา Font LN-TILOK version 1.57 (รุ่นล่าสุด

(สำหรับ Mozilla Firefox  เมื่อเปิดไปไฟล์นี้แล้วจะขึ้นหน้าตัวอักษร ให้ไปที่ file --> Save Page As)

• คู่มือ วิธีการพิมพ์อักษรธรรมล้านนา(ตัวเมือง) ที่ง่าย สะดวก และสวยงาม
  ด้วยฟอนท์ LN TILOK (version 1.57)
  

ผู้พัฒนาได้ปรับปรุงแป้นพิมพ์ภาษาไทยจำนวน 4 ตัว โดยเพิ่มเติมอักษรล้านนา
3 ตัว และแป้นบังคับพิเศษ(EXTRA) 1 ตัว ดังภาพที่แสดงเป็น สีเขียว ได้แก่

1. ( ฿ )สัญลักษณ์เงินบาท = ไม้ก๋ง
2. ( -๊ ) ไม้ตรี = ไม้กั๋ง
3. ( -๋ ) ไม้จัตวา = ไม้เก๋าห่อหนึ้ง
4. ( ฯ ) ไปรยาลน้อย = EXTRA (แป้นพิเศษ)

วิธีการใช้งาน ให้้พิมพ์ไปรยาลน้อยหลังพยัญชนะ จะทำให้พยัญชนะนั้นๆ กลายเป็นตัวสะกด ที่อยู่ล่างพยัญชนะต้น หรือกลายเป็นอักษรพิเศษ ได้ทันที ... ในกรณีเดียวกันหากพิมพ์หลังสระ ก็จะทำให้สระนั้นเป็นสระพิเศษ ในที่นี้จึงต้อง download วีธีการพิมพ์... (หัวข้อด้านล่าง) และวิธีการปรับโปรแกรม Microsoft Word 2003 เพื่อให้คอมพิวเตอร์แสดงผลการพิมพ์นั้น ได้อย่างถูกต้องสวยงาม

ในขั้นตอนการพัฒนา ผู้พัฒนาได้นำฟอนท์ ติโลก ของสำนักฯ (Tilok.ttf
ได้พัฒนามาจาก Lannaworld.ttf ของคุณประเสริฐ เกิดไชยวงค์) มาพัฒนาเป็นฟอนท์รูปแบบโอเพนท์ไทป์ (Open type Font หรือ OTF) โดยได้ตั้งชื่อว่า LN-TILOK เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติแด่พระเจ้าติโลกราช มหาราชของล้านนาในอดีต (LN ย่อมาจาก Lanna) ซึ่งพระเจ้าติโลกราชจะมีวาระชาตะกาลครบ 600 ปี ในปี พ.ศ 2552
หวังเป็นอย่างยิ่งว่าชุดอักษร(ฟอนท์) และระบบการพิมพ์ที่ได้พัฒนาขึ้นจะเป็นประโยชน์ โดยทั่วกัน

ศึกษารายละเอียดเพิ่มเติม http://art-culture.chiangmai.ac.th/fontlanna/

ขอบคุณข้อมูลจาก  สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่