การละเล่นพื้นบ้านภาคกลาง - ตะกร้อ

ตะกร้อ

ภาค     ภาคกลาง
จังหวัด  กรุงเทพมหานคร

• อุปกรณ์และวิธีการเล่น

ตะกร้อ เป็นลูกกลมสานด้วยหวายเป็นตา ๆ สำหรับเตะ สานด้วยหวายระหว่าง ๖ ถึง ๑๐ เส้น (ปัจจุบันหวายเริ่มหายากจึงได้คิดทำตะกร้อด้วยพลาสติก แต่ยังคงลักษณะเดิมที่เป็นหวายไว้)
ขนาด เส้นรอบวง ตั้งแต่ ๓๘ เซนติเมตร ถึง ๔๒ เซนติเมตร
น้ำหนัก อย่างต่ำ ๑๒๐ กรัม ไม่เกิน ๒๐๐ กรัม (เซปัคตะกร้อน้ำหนักไม่เกิน ๔๐๐ กรัม)
การเล่นตะกร้อ คนเล่นไม่จำกัดจำนวน เล่นเป็นหมู่หรือเดี่ยวก็ได้ ตามลานที่กว้างพอสมควร

• วิธีการเล่น

การเล่นหมู่ ผู้เล่นจะล้อมเป็นวงผู้เริ่มต้นจะใช้เท้าเตะลูกตะกร้อไปให้อีกผู้หนึ่งรับ ผู้รับจะต้องมีความว่องไวในการใช้เท้ารับและเตะส่งไปยังอีกผู้หนึ่ง จึงเรียกว่าวิธีเล่นนี้ว่าเตะตะกร้อ ความสนุกอยู่ที่การหลอกล่อที่จะเตะไปยังผู้ใด ถ้าผู้เล่นทั้งวงมีความสามารถเสมอกัน จะโยนและรับไม่ให้ตะกร้อตกถึงพื้นได้เป็นเวลานานมาก แต่ผู้เล่นยังไม่ชำนาญก็โยนรับไม่กี่ครั้งลูกตะกร้อก็ตกถึงพื้น

ในปัจจุบันกีฬาตะกร้อที่แข่งขันกันสำหรับคนไทย คือ ตะกร้อลอดบ่วงส่วนที่มีการแข่งขันถึงระดับนานานาชาติ คือ ตะกร้อข้ามตาข่าย ซึ่งเปลี่ยนชื่อเรียกตามกติกากีฬาแหลมทองที่เรียกว่า เซปัคตะกร้อ

ตะกร้อลอดบ่วง กีฬาประเภทหนึ่งที่มีบ่วงอยู่เบื้องสูง ผู้เล่นจะเตะตะกร้อให้โด่งเข้าไปในบ่วง สนามที่ใช้ในการแข่งขันเป็นพื้นราบกว้าง ๑๘ เมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง ๑๖ เมตร อยู่กลางแจ้ง จะแขวนห่วงชัย (ประกอบด้วยวงกลม ๓ ห่วง ขนาดเท่ากัน เส้นผ่าศูนย์กลาง ๔๐ เซนติเมตร แขวนให้สูงจากพื้น ๕.๗๕ เมตร)

มีผู้เล่น ๑ ชุดไม่เกิน ๗ คน แข่งชุดละ ๔๐ นาที การเตะให้ลูกเข้าห่วงชัย ซึ่งใช้ท่าเตะ ๓๐ ท่า แต่ละท่ามีคะแนนมากน้อยตามความยากง่ายของท่าเตะ
เซปัคตะกร้อ สนามเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ายาว ๑๓.๔๒ กว้าง ๖.๑๐ เมตร อยู่ในร่มหรือกลางแจ้งก็ได้ มีตาข่ายขึงตรงกลาง กว้าง ๐.๗๖ เมตร ถึง ๑.๒๒ เมตร สูงจากพื้นดิน ๑.๕๒ เมตร กลางสนามทั้ง ๒ ด้านจะมีวงกลมเส้นผ่าศูนย์กลาง ๓๐ เซนติเมตร สำหรับยืนส่งลูก
มีผู้เล่นเป็น ๒ ฝ่าย ๆ ละ ๓ คน แต่ละเกมส์มี ๑๕ คะแนน แข่งขันกัน ๒ เกมส์ ถ้าเสมอกันให้แข่งอีก ๑ เกมส์ ใครชนะถือว่าเป็นสิ้นสุด

• โอกาสหรือเวลาที่เล่น

ตะกร้อ เป็นการละเล่นอย่างหนึ่งสำหรับผู้ชาย ซึ่งถือได้ว่าเป็นการออกกำลังในชีวิตประจำวัน มักจะติดวงเล่นกันตามลานบ้านหรือลานวัด แต่ในปัจจุบันจัดเป็นกีฬาประเภทออกกำลังกาย เพราะมีการแข่งขันกันทั้งระดับชาติและระดับนานาประเทศ

• คุณค่า/แนวคิด/สาระ

การเตะตะกร้อเป็นการเล่นที่ผู้เล่นได้ออกกำลังกายทุกสัดส่วนฝึกความว่องไว ความสังเกต มีไหวพริบ ทำให้มีบุคลิกภาพดี มีความสง่างามและการเล่นตะกร้อนับได้ว่าเป็นเอกลักษณ์ของไทยอย่างหนึ่ง