พิธีกรรมภาคเหนือ - การสืบชะตา

การสืบชะตา

ภาค     ภาคเหนือ
จังหวัด  ลำปาง

ช่วงเวลา การสืบชะตา เป็นประเพณีที่เชื่อถือกันมาแต่สมัยโบราณ มักทำในโอกาสต่าง ๆ เช่น วันเกิด อายุครบรอบ ฟื้นจากการเจ็บป่วย หรือในคราวที่หมอดูทำนายว่าดวงชะตาไม่ดี เพราะเชื่อกันว่า การสืบชะตาจะช่วยทำให้ดวงชะตาดีขึ้น จะค้าขายหรือทำงานอะไรก็จะประสบผลสำเร็จและปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ

• ความสำคัญ

การทำพิธีสืบชะตาเป็นการสร้างขวัญและกำลังใจให้แก่ผู้ที่ประสบเคราะห์กรรม หรือผู้ป่วย ให้กลับคืนสู่สภาพปกติ และเพื่อเป็นสิริมงคล ขับไล่สิ่งเลวร้ายให้ผ่านพ้นไปได้

• พิธีกรรม

การประกอบพิธีสืบชะตานั้น มักทำกันในตอนเช้าถึงเที่ยงวันเท่านั้น ผู้ที่จะสืบชะตาจะเป็นผู้กำหนดวันประกอบพิธี เมื่อถึงวันประกอบพิธีจะนิมนต์พระสงฆ์มา ๑ รูป หรือ ๔ รูปก็ได้ แต่ไม่เกิน ๕ รูป และจัดเตรียมสิ่งของเครื่องใช้ที่ใช้ในการประกอบพิธีสืบชะตา ดังนี้
๑. ไม้ง่ามค้ำศรี ซึ่งเป็นไม้ง่ามขนาดเล็ก จำนวนเท่ากับหรือมากกว่าอายุของผู้สืบชะตาประมาณ ๒-๓ อันก็ได้
๒. ไม้ง่ามขนาดเขื่อง ๓ อัน แล้วนำไม้ง่ามค้ำศรีมามัดติดไม้ง่ามใหญ่โดยแบ่งเป็นมัด ๆ เท่า ๆ กัน ๓ มัด
๓. กระทงกาบกล้วย (สะตวง) ข้างในใส่ หมาก เมี่ยง พลู บุหรี่ ข้าวต้ม ขนมต่าง ๆ ปักช่อ (ธงสามชายทำด้วยกระดาษสีต่าง ๆ) รอบ ๆ กระทง ๙ อัน
๔. ขันตั้ง เป็นพานใส่กรวยหมากพลู ๘ อัน กรวยดอกไม้ธูปเทียน ๘ อัน กระทงเล็ก ๆ ใส่ข้าวเปลือก ข้าวสาร อย่างละ ๑ อัน ผ้าขาว ผ้าแดง หมาก ๑๓ เส้น เบี้ย ๑๓ อัน
๕. หน่อกล้วย หน่ออ้อย กระบอกข้าวเปลือก กระบอกข้าวสาร กระบอกน้ำ กระบอกทราย สะพานลวดเงิน สะพานลวดทอง เมื่อจัดหาอุปกรณ์ครบแล้ว พอได้เวลาพระสงฆ์จะมาถึงและทำพิธีให้กับผู้ที่จะสืบชะตา โดยเรียกขวัญสะเดาะเคราะห์ และนำสิ่งของต่าง ๆ เหล่านี้ไปไว้ที่ต้นโพธิ์หรือต้นศรี

• สาระ

การสืบชะตาเป็นประเพณีที่เชื่อถือกันมาแต่โบราณ ด้วยเชื่อกันว่าคนเราจะประสบเคราะห์กรรมหรือมีเพทภัยต่าง ๆ มาถึงตัว ย่อมมีสาเหตุหลายอย่าง โดยเฉพาะเกี่ยวกับดวงชะตาของตนเอง บางปีดวงดีบางปีดวงตก ถ้าปีใดดวงชะตาดีจะทำให้มีความสุขสบาย การดำเนินชีวิตก็เป็นไปอย่างราบรื่น จะค้าขายหรือทำกิจการใดก็จะประสบผลสำเร็จ ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ ถ้าปีใดดวงไม่ดีหรือชะตาขาดปีนั้นจะอยู่อย่างไม่มีความสุข มักจะเจ็บป่วย ดังนั้นจึงต้องมีการทำพิธีสืบชะตา เพื่อความอยู่เย็นเป็นสุข