ความเชื่อภาคกลาง - ประเพณีแก้ผีโรง

ประเพณีแก้ผีโรง

ภาค     ภาคกลาง
จังหวัด  อ่างทอง

ประเพณีผีโรง เป็นประเพณีนับถือหมูอย่างหนึ่งของคนในอำเภอวิเศษชัยชาญ จังหวัดอ่างทอง จากการสำรวจร่องรอยในท้องถิ่นอื่น ๆ พบว่าชาวบ้านไม่ค่อยนับถือมากนักนางแจง เพียนศรี ชาวอำเภอวิเศษชัยชาญ ซึ่งชาวบ้านนับถือกันว่าเป็น "แม่หมอผีโรง" เล่าให้ฟังว่า เดิมทีประเพณีผีโรงนี้เป็นของมอญ นางแจงก็สืบเชื้อสายมอญ เพราะพ่อ แม่ ปู่ ย่า เป็นมอญแท้ ๆ ได้เห็นการประกอบพิธีผีโรงมาตั้งแต่เด็ก จึงพอลำดับขั้นตอนพิธีกรรมให้ฟังได้ดังนี้

การรับผีโรง เมื่อครอบครัวใดมีบุตรเกิดมาเป็นคนหัวปี ในระยะแรกเกิดให้ทำพิธีรับผีโรง เสียชั้นหนึ่งก่อน มีพิธีกรรม คือ เตรียมชะลอม ๑ ใบ ในชะลอมนั้นใส่กระเทียม เกลือ พริก ข้าวสาร หมากพลู และใบยาสูบ ถ้าได้ลูกชายใช้เทียนขี้ผึ้งปั้นเป็นรูปหมู ๑ ตัว ส่วนลูกสาวให้ปั้นเพียงแค่หัวหมูเท่านั้น นำไปวางทับบนสิ่งของในชะลอม ใช้ธูป ๓ ดอก แล้วมัดปากชะลอม
จากนั้นนำชะลอมไปวนรอบตัวเด็ก พร้อมกับพูดว่า "ผีเม็งผีมอญ แต่เก่าแต่ก่อนที่ทำกันมา ผีเหย้าผีเรือน ผีปู่ผีย่า ขอเชิญท่านมา รับผีโรงเทอญ" หรือกล่าวอย่างอื่น ๆที่ต้องการให้ผีโรงับรู้ก็ได้ พร้อมทั้งขอพรว่า "ขอให้ช่วยปกปักรักษา อย่ามีโรคาพยาธิใดใด อย่าเจ็บหลายหน่อย อย่าป่วยหลายไข้ อย่าโหยร่ำไห้เวลากลางคืน" จากนั้นจึงนำชะลอมไปแขวน ณ ที่ราบสูง ๆ ภายในบ้าน ห้ามมิให้เด็กเล่นหรือใครไปจับต้องเป็นอันขาด

การแก้ผีโรง ตามประเพณีนับถือในแต่ละถิ่นดูเหมือนไม่ค่อยตรงกันนักซึ่งอาจเนื่องมาจากการ พัฒนาขึ้น ทำให้การทำพิธีหลายอย่างเปลี่ยนไป แต่นางแจงยืนยันว่าตามประเพณีแท้จริงจะต้อง "รอให้เด็กเติบโตขนาดกินหมูได้" จึงจะทำพิธีแก้ผีโรง
ส่วนชาวบ้านอบทมยืนยันว่า ตั้งแต่รับผีโรงจะต้องเลี้ยงหมูไว้ ๑ ตัวต่อลูก ๑ คน เลี้ยงหมูไปจนกว่าลูกจะพูดคำว่า "หมู" ได้จึงจะแก้ผีโรง หรือเมื่อลูกมีอายุ ๗ ขวบเลยทีเดียว

พิธีกรรมในการแก้ผีโรง เตรียมหมูที่เลี้ยงไว้หรือซื้อมา ถ้าลูกผู้ชายใช้หมู ๑ ตัว ลูกผู้หญิงใช้เพียงหัวหมู ๑ หัว แล้วนำมาจัดตั้งกองพิธีกลางแจ้ง เตรียมข้าวสวย ๑ ถ้วย น้ำพริกเผา ๑ ถ้วย เหล้าขาว ๑ ขวด บุหรี่ ๑ ซอง หมาก ๑ คำ น้ำ ๑ ขัน
จากนั้นเจ้าพิธีจะตั้งนะโม ๓ จบ และสวดบทชุมนุมเทวดาและบทลาว่า "ผีเม็งผีมอญ แต่เก่าแต่ก่อน เคยทำกันมา ผีเหย้าผีเรือน ผีปูผีย่า ขอเชิญท่านมา กินของบัดพลีขอแก้ผีโรง ฉันเคยประสงค์ ขาดกันบัดนี้ ขอให้ลูกได้ สุขพิพัฒน์สวัสดี ทุกจรลี เป็นเงินเป็นทอง"

เมื่อลาแล้วให้เจ้าบ้านตัดหมูเป็นชิ้น ๆ แจกจ่ายแก่ญาติพี่น้อง หรือบางบ้าน อาจเชิญแขกมารับประทานอาหารร่วมกัน