แหล่งโบราณคดีภาคเหนือ - แหล่งโบราณคดีเมืองพิษณุโลก
แหล่งโบราณคดีเมืองพิษณุโลก
ภาค ภาคเหนือ
จังหวัด พิษณุโลก
- สถานที่ตั้ง อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก
- ประวัติความเป็นมา
แหล่งโบราณคดีเมืองพิษณุโลก เป็นชุมชนเก่าแก่ ตั้งแต่สมัยพุทธกาล หรือก่อนสมัยอาณาจักรเชลียงและศรีสัชนาลัย
- ลักษณะทั่วไป
มีลักษณะเป็นเนินดินธรรมชาติ สูงและมีขนาดใหญ่ตั้งอยู่สองฝั่งแม่น้ำน่าน ฤดูน้ำน้ำไม่ท่วม มีคูน้ำคันดิน ๓ ชั้น รูปแบบสถาปัตยกรรมสุโขทัยและสร้างเมืองรูปแบบอยุธยาทับอยู่ ทางด้านฝั่งตะวันออกของแม่น้ำน่านเป็นชุมชนเริ่มแรก ส่วนพื้นที่ทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำน่านจะเป็นพื้นที่ของเขตพระราชวังจันทน์ ซึ่งเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ไทยที่เสด็จมาครองเมืองพิษณุโลก
- หลักฐานที่พบ
ได้สำรวจพบหลักฐานโบราณคดีที่แสดงถึงความเก่าแก่ของเมืองพิษณุโลก คือ
๑. เมืองพิษณุโลกเป็นเมืองในสมัยพุทธกาล หลักฐาน คือ เอกสารตำนานและพงศาวดารเหนือกล่าวว่า "พระพุทธเจ้าเสด็จไปบิณฑบาตทางทิศตะวันตกและทิศตะวันออก แล้วเสด็จไปฉันท์จังหันใต้ต้นสมอ (ที่เขาสมอแครงปัจจุบัน)
๒. มีอายุร่วมสมัยกับเมืองเชลียง หลักฐาน คือ ศิลาจารึกหลักที่ ๒ กล่าวว่า พระยาคำแหง พระรามพระราชโอรสของพ่อขุนศรีนาวนำถม ทรงครองเมืองสระหลวง-สองแคว
๓. หลักฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีที่แสดงว่าเมืองพิษณุโลก มีอายุร่วมสมัยกับกรุงสุโขทัยและกรุงศรีอยุธยาที่ปรากฏให้เห็น คือ
๓.๑ หลักฐานศิลาจารึกพระมหาธรรมราชาที่ ๑ (ลิไท) ทรงครองเมืองพิษณุโลก ๗ ปี และพระมหาธรรมราชาที่ ๒-๔ ทรงประทับเมืองพิษณุโลกด้วย
๓.๒ พบซากคูน้ำคันดิน สามชั้นรูปแบบสถาปัตยกรรมสุโขทัยในบริเวณด้านทิศตะวันตกและด้านใต้ของสถาบัน ราชภัฏพิบูลสงคราม และบริเวณถนนสายท๊อปแลนด์พลาซ่า-ทางรถไฟ-ถนนหน้าวัดธรรมจักร ซึ่งอยู่ทางด้านเหนือของวัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร
๓.๓ พบซากกำแพงเมือง ซากคูน้ำสมัยอยุธยา ตั้งอยู่ทางด้านสถานีตำรวจภูธรจังหวัดพิษณุโลก น่าจะสร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
- เส้นทางเข้าสู่แหล่งโบราณคดีเมืองพิษณุโลก
อยู่ภายในตัวเมืองพิษณุโลก ที่มีหลักฐานคูน้ำคันดินล้อมรอบ