แหล่งโบราณคดีภาคกลาง - หมู่บ้านเขายี่สาร

หมู่บ้านเขายี่สาร

ภาค     ภาคกลาง
จังหวัด  สมุทรสงคราม

• สถานที่ตั้ง ตำบลเขายี่สาร อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม

• ประวัติความเป็นมา

หมู่บ้านเขายี่สาร เป็นหมู่บ้านที่มีประวัติความเป็นมาน่าสนใจมากเพราะเป็นหมู่บ้านเก่าแก่ มีหลักฐานปรากฏที่วัดเขายี่สาร กรมศิลปากรสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย ราว พ.ศ. ๒๒๔๖ ในรัชสมัยพระพุทธเจ้าเสือ บริเวณทั่วไปของหมู่บ้านพบเปลือกหอยทะเลชนิดต่างๆ ทับถมกันอยู่มากทั้งในระดับผิวดินและใต้ดิน นอกจากนั้นยังพบเศษภาชนะ วัสดุ เครื่องใช้ต่างๆ เช่น หม้อไห เครื่องดินเผา กระเบื้องเคลือบ โครงกระดูกมนุษย์ และใน พ.ศ. ๒๕๔๑ นักโบราณคดีจากมหาวิทยาลัยศิลปากรได้ขุดเจาะชั้นดินลึกลงไปได้พบเครื่องใช้ สมัยทวาราวดีหลายชิ้น

นอกจากนี้ที่วัดเขายี่สารยังมี ตุ่มโบราณ เป็นตุ่มโพล่เป็นเครื่องปั้นดินเผาคล้ายโอ่งขนาดใหญ่ มีปากแคบ และบานออกช่วงบนหลายใบ ซึ่งมีอยู่แห่งเดียวในจังหวัดสมุทรสงคราม สันนิษฐานว่าเป็นโอ่งโบราณจากสุโขทัย หรือ นครสวรรค์ บางคนสันนิษฐานว่าเป็นตุ่มจากเมืองจีนที่ติดมากับเรือสำเภาจีนในสมัยโบราณ

ประชาชนหมู่บ้านเขายี่สารมีความเป็นอยู่แตกต่างจากที่อื่น มีความรักใคร่กลมเกลียวกันฉันท์พี่น้องและญาติสนิท มีความสามัคคีปรองดองกัน เช่น ร่วมกันจัดตั้งพิพิธภัณฑ์หมู่บ้านขึ้นมาจนสำเร็จ ช่วยเหลือกิจการงานซึ่งกันและกันเป็นอย่างดี แม้จะเป็นหมู่บ้านที่อยู่ห่างไกลตัวเมืองมาก การเดินทางจากตัวเมืองค่อนข้างลำบาก เพราะถนนเป็นหลุมเป็นบ่อมากมาย ที่น่าสนใจคือ ชาวบ้านเขายี่สารอยู่ได้อย่างไรนับเป็นร้อยๆ ปี โดยไม่มีน้ำจืดใช้ ต้องล่องเรือไปเอาน้ำจืดโดยการล่มน้ำ (การล่มน้ำ หมายถึง การเอียงเรือข้างหนึ่งให้น้ำไหลเข้าเรือเกือบเต็ม แล้วเอียงเรือกลับ) จากหมู่บ้านเขาตะเครา จังหวัดเพชรบุรีมาใช้ ตั้งแต่อดีตตราบจนทุกวันนี้

แม้ว่าจะอยู่ห่างไกลจากความเจริญ แต่มีความขยันขันแข็งและมานะอดทน จึงทำให้ชาวบ้านมีฐานะค่อนข้างดี มีการประกอบอาชีพประมง ทำกุ้งแห้ง กะปิ ทำป่าโกงกาง และเผาถ่าน มีเตาเผาถ่านหลายแห่ง การทำป่าโกงกางของชาวบ้านยี่สารเป็นการใช้ภูมิปัญญาดั้งเดิมของบรรพบุรุษ ได้รับการยกย่องจากรมป่าไม้ว่าเป็น การทำสวนป่าแบบวนเกษตร ที่เป็นการอนุรักษ์ธรรมชาติ โดยการใช้ประโยชน์ และปลูกพืชหมุนเวียนเสริมสลับกันไป

• หลักฐานที่พบ

- บานประตูวิหาร และพระพุทธรูป สร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย
- มีวังมัจฉาน้ำเค็ม มีปลาน้ำเค็ม เช่นปลาดุก ปลากด และปลาน้ำเค็ม ชนิดอื่นๆ อาศัยอยู่มากมายนับพันตัวบริเวณหน้าวัดเขายี่สาร
- มีพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านเขายี่สาร

• เส้นทางเข้าสู่หมู่บ้านเขายี่สาร

จากถนนพระราม ๒ (ธนบุรี-ปากท่อ) ข้ามสะพานสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประมาณ ๙กิโลเมตร เลี้ยวซ้ายผ่านวัดคลองโคนไปอีกประมาณ ๗.๕ กิโลเมตร