แหล่งโบราณคดีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ - ชุมชนบ้านเมืองไผ่

ชุมชนบ้านเมืองไผ่

ภาค     ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
จังหวัด  บุรีรัมย์
สถานที่ตั้ง ชุมชนบ้านเมืองไผ่ ตำบลเมืองไผ่ อำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์

• ประวัติความเป็นมา

ชุมชนโบราณบ้านเมืองไผ่ เป็นชุมชนที่มีความเจริญรุ่งเรืองมานานหลายร้อยปี สันนิษฐานว่าคงมีอายุสมัยขอม ทั้งนี้เพราะชาวบ้านขุดพบโครงกระดูกและโบราณวัตถุที่เป็นสิ่งของเครื่องใช้ ในชีวิตประจำวันหลายประเภท เช่นเครื่องปั้นดินเผา มีทั้งประเภทเนื้อดินธรรมดาและเคลือบสีต่างๆ มีสีน้ำตาลดำ เขียวอมฟ้า แจกันรูปสัตว์ต่างๆเป็นจำนวนมาก
จากหลักฐานต่าง ๆ เหล่านี้พอสรุปได้ว่าชุมชนแห่งนี้คงจะอยู่ในยุคโลหะตอนปลาย ซึ่งเทียบได้กับยุคโลหะตอนปลายของแหล่งโบราณคดีบ้านเชียง ซึ่งมีการกำหนดอายุไว้ระหว่าง ๓๐๐ ปี ก่อนคริสตศตวรรษถึง ค.ศ.๒๐๐ เป็นชุมชนที่รู้จักถลุงเหล็กเพื่อผลิตเป็นอาวุธ เช่นใบหอก ขวาน และรู้จักผลิตเครื่องประดับสำริด รู้จักใช้ควายเป็นเครื่องทุ่นแรงในการกสิกรรม และยังมีความสามารถในการผลิตเครื่องปั้นดินเผาแบบต่างๆอีกด้วย

• ลักษณะทั่วไป

สำหรับผังเมืองของชุมชนโบราณแหล่งนี้มีลักษณะเป็นรูปวงรี มีคูน้ำคันดินล้อมรอบ ๓ ชั้น ปัจจุบัน
คูน้ำบางส่วนได้รับการขุดลอกใหม่เพื่อเก็บกักน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง

• หลักฐานที่พบ

จากการขุดค้นทางโบราณคดี ได้พบหลักฐานทางโบราณคดีจำพวกเครื่องปั้นดินเผา โลหะ หินและแก้ว ซึ่งเป็นเครื่องใช้ อาวุธและเครื่องประดับต่างๆ นอกจากนี้ยังพบกระดูกสัตว์และเปลือกหอย ซึ่งคนในอดีตอาจนำมาเป็นอาหารหรือทำเครื่องมือเครื่องใช้ตลอดจนทำเป็น เครื่องประดับ

นอกจากนี้ยังมีการพบใบเสมาหินขนาดใหญ่อันเป็นสิ่งก่อสร้าง เนื่องในพุทธศาสนาปักอยู่ สันนิษฐานว่าบริเวณนี้อาจเป็นวัดมาก่อน และบริเวณด้านทิศใต้ห่างจากคูเมืองประมาณ ๓๐ เมตร มีเนินดินชาวบ้านเรียกว่าโนน เคยมีศาสนสถานชาวบ้านเรียกว่า "ปราสาทยายสม" ภายในศาสนสถานเคยมีประติมากรรมรูปคนตั้งอยู่บนแท่นศิวลึงค์ เป็นที่น่าเสียดายที่ปราสาทยายสมถูกรื้อทำลายจนแทบไม่เหลือร่องรอยเดิม ส่วนปฏิมากรรมรูปบุคคลที่ชาวบ้านเรียกว่า "ยายสม" นั้นคนร้ายลักขโมยไปนานกว่า ๒๐ ปีแล้ว