จิตตปัญญาศึกษา

วิจักขณ์ พานิช แปลและเรียบเรียง
แปลและเรียบเรียงจาก “Things Get Very Clear When You’re Cornered: Interview with Chögyam Trungpa” ในวารสาร “The Laughing Man” ฉบับที่ ๒ ปี ค.ศ. ๑๙๗๖

ตอนที่ 1

สะท้อนปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคมสมัยใหม่ที่มองว่าชีวิตจะต้องยุ่งอยู่ตลอดเวลา ผู้คนกลัวที่จะอยู่คนเดียว กลัวที่จะสัมผัสพื้นที่ภายใน หรือความเงียบจากการนั่งอยู่กับตัวเอง

บทกวีที่สะท้อนสุนทรียภาพแห่งการฟังเสียงด้านใน เฝ้ามองการคลี่บานแห่งประสบการณ์ชีวิตในทุกขณะ

มุมมองของการฝึกจิตภาวนาที่ไม่แยกขาดจากการสร้างความสัมพันธ์กับอารมณ์ โดยมองว่าอารมณ์เป็นพลังงานชีวิตที่หากเราสามารถทำความเข้าใจการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไปของอารมณ์ได้อย่างถูกต้อง การภาวนาก็จะนำมาซึ่งกา

บทความกึ่งบทกวีสะท้อนความรู้สึกและประสบการณ์การเป็นผู้ช่วยสอนภาวนา ให้กับเรจินัลด์ เรย์ เห็นถึงความรื่นรมย์ของการรับฟังเสียงด้านในของตนเองและได้ทำตามแรงบันดาลใจ อย่างไม่สะทกสะท้านต่อคำตัดสินจากผู้อื่น

ความสดของชีวิตทุกขณะที่สูญหายไปจากสังคมวัตถุนิยม บริโภคนิยม พร้อมๆกับตลาดสด ความสด คือ ความหมายของชีวิตบนวิถีพุทธ ชีวิตที่สดเป็นชีวิตอิสระอันเกิดขึ้นจากการกลับมาตระหนักในคุณค่าและศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย

บทความที่เตือนให้ตระหนักถึงหลุมพรางที่จิตตปัญญาศึกษาจะต้องมองให้เห็นมิฉะนั้นก็คงเป็นเพียงการศึกษาได้แยกตัวเองออกจากความเป็นจริงที่หลากหลายในปัจเจกบุคคลโดยสมบูรณ์ และเป็นได้แค่เพียง “การศึกษาติดดี” ที่เอ

จุดเริ่มต้นของจิตตปัญญาศึกษาไม่ใช่เรื่องของสร้างกฎเกณฑ์ ค่านิยมทางสังคม ความเป็นเลิศทางวิชาการ ความคาดหวังทางศีลธรรม หรือกระทั่งความสูงส่งทางจิตวิญญาณ แต่กลับเป็นเรื่องง่ายๆอย่างการให้ความเคารพแก่ศักยภาพ

การเปลี่ยนแปลงหรือการปฏิรูปสังคม(social transformation) คงเป็นเพียงเรื่องนามธรรมหลอกๆ หากเรายังมองมันเป็นเพียงหลักการวิธีคิดภายนอก อย่างที่ไม่มีวิถีทางของการปฏิบัติภายในเอาเสียเลย ความวุ่นวายของบ้านเมืองที่เกิดขึ้น ณ ขณ