หลวงปู่มั่น ภูริทัตตเถระ เป็นบูรพาจารย์ของพระวิปัสสนากรรมฐาน ในช่วงรอยต่อในยุคกึ่งพุทธกาล อาจกล่าวได้ว่า ท่านเป็นผู้ก่อให้เกิดวงศ์ พระป่า ณยุคสมัยนั้น จนมีมาถึงยุคปัจจุบัน
ในสมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้าประทับอยู่วัดเชตวัน เมืองสาวัตถี ทรงปรารภการถวายบริขารทุกอย่างของพ่อค้าชาวเมืองคนหนึ่งได้ตรัสอดีตนิทานมาสาธก ว่า...
(๓๐๒) กถาวัตถุ ๑๐ (เรื่องที่ควรพูด, เรื่องที่ควรนำมาสนทนากันในหมู่ภิกษุ — Subjects for talk among the monks)
(๒๙๐) นวังคสัตถุสาสน์ (คำสอนของพระศาสดามีองค์ ๙ — the Teacher’s nine-factored dispensation the Master’s ninefold teaching)
(***) ฌาน ๘ ดู (๑๐) ฌาน ๘.
