เครื่องมือของใช้ล้านนา - โบม

โบม
 

โบมบางถิ่นก็เรียกว่า กระบม กระโบม อัวะ อั๊วะ หรือกั๊วข้าว เขียน กระเขียน หรืออ่างไม้ก็เรียกโบมเป็นของใช้พื้นบ้านสำหรับนวดข้าวให้อ่อนนุ่ม บางทีก็ใช้สำหรับนวดแป้งทำขนมจีน โบมมีลักษณะเป็นอ่างไม้กลมเหมือนถาดสำรับใส่กับข้าวการทำมักใช้ไม้เนื้อแข็ง หรือไม้สักมาตีเส้น รอบวงกลมอาจเป็นไม้แผ่นเดียวหรือหลายๆแผ่นมาต่อกัน ใช้มีดหรือขวานถากไปตามเส้นรอบวงกลมนั้น เว้นด้ามไว้สำหรับจับถือได้สะดวก จากนั้นก็จะขุดเนื้อไม้ให้ลึกลงไปเป็นหลุมลึกเหมือนถาด เว้นขอบไว้ประมาณ ๕ เซนติเมตร ตกแต่งขัดเกลาให้ผิวไม้ราบเรียบ

การคิดทำโบมหรือโบมส่วยข้าวของชาวบ้านนี้ อาจเป็นเพราะไม้ในสมัยก่อนมีมากหาได้ง่าย จึงมีผู้คิดทำที่สำหรับใส่สิ่งของต่างๆได้มากขึ้น ไม่ควรทิ้งโบมผึ่งแดดไว้นาน เพราะอาจทำให้เนื้อไม้แตกได้ นอกจากโบมจะใช้ประโยชน์ในการนวดข้าวเหนียว ให้อ่อนนุ่มก่อนใส่กล่องข้าวเหนียวหรือใส่กระติ๊บแล้ว บางแห่งยังใช้โบมเป็นถาดเป็นสำรับใส่อาหารต่างๆอีกด้วย ในระยะหลังๆมีการสานกระด้งด้วยตอกไม้ไผ่ นอกจากจะใช้ฝัดเศษผง เศษข้าวลีบแล้ว ยังใช้นวดข้าวเหนียวได้เหมือนโบม การยกย้ายไปที่ใดก็เบากว่าสะดวกกว่า ในปัจจุบันโบมยังมีใช้อยู่บางพื้นบ้าน ตามแถบตัวเมืองแทบจะไม่มีให้เห็นแล้ว เพราะมีการใช้ถาดสังกะสี อะลูมิเนียม หรือถังพลาสติก มารองนวดข้าวเหนียวแทนโบม

ผู้ให้ข้อมูล

๑ . ถม พาลี , นาง อายุ ๗๙ ปี บ้านเลขที่ ๑๕ / ๒ หมู่๕ ต . คลองตาล อ . ศรีสำโรง จ . สุโขทัย

๒ . ทรัพย์ พลมาก , นาย อายุ ๘๑ ปี บ้านเลขที่ ๔๔ / ๔ ต . ศรีสัชนาลัย อ . ศรีสัชนาลัย จ . สุโขทัย

๓ . สำเนียง กุฏิมณี , นาย อายุ ๗๓ ปี บ้านเลขที่ ๔๑ / ๑ ต . ในเมือง อ . เมือง จ . สุโขทัย

๔ . เหว่า ใจซื่อ , นาง อายุ ๗๐ ปี บ้านเลขที่ ๑๐๐ หมู่ ๒ ต . เนินกุ่ม อ . บางกระทุ่ม จ . พิษณุโลก

๕ . อาน ทองมา , นาย อายุ ๗๗ ปี บ้านเลขที่ ๖๕ หมู่ ๖ ต . น้ำชุน อ . หล่มสัก จ . เพชรบูรณ์